بررسی حقوقی موضوع اهدای جنین، لقاح مصنوعی و رعایت مسائل شرعی در اهدای جنین و همچنین آثار و تبعات اهدای جنین، نیاز به واکاوی موضوع اهدای جنین و جایگاه حقوقی و اجتماعی اهدای جنین در جامعه دارد.

زوجین سالم که توانایی باروری به طریق عادی را دارند، می‌توانند بدون دغدغه نسبت به برنامه ریزی جهت تولد فرزند اقدام نمایند.

در این میان زوجینی هم وجود دارند که بنا به دلایل پزشکی، امکان رشد طبیعی جنین در بدن زن را ندارند. در مواردی که تخمک زن قدرت باروری ندارد و یا اسپرم شوهر با مشکل مواجه است، نازایی در زوجین تحقق می‌‌یابد.

انتقال جنینی که در خارج از رحم مادر رشد یافته، اهدای جنین محسوب می‌شود.

راه پر پیچ و خم قانونی و حقوقی اهدای جنین و تلقیح مصنوعی، با تصویب قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور که در سال 1382 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، همه چالش‌ها در زمینه اهدای جنین و لقاح مصنوعی را به پایان رساند و مشکل نازایی بسیاری از زوجین نابارور را مرتفع نمود.

• آیا با معنی اهدای جنین و لقاح مصنوعی آشنا هستید؟
• وضعیت حقوقی فرزند متولد شده با اهدای جنین و تلقیح مصنوعی چیست؟
• آیا زنی که جنین در رحم اجاره‌ای وی رشد می‌کند، مادر طفل است و یا اهدا کننده اسپرم، پدر طفل محسوب می‌شود؟
• راه قانونی اهدای جنین و لقاح مصنوعی چیست؟
• تلقیح مصنوعی تحت چه شرایطی امکان پذیر است؟

پاسخ سوالات حقوقی خود درباره اهدای جنین و لقاح مصنوعی را با مطالعه این مقاله بیابید. گروه وکلای مهر با وکلای متخصص خانواده، همراه شما هستند.

تاریخچه اهدای جنین و لقاح مصنوعی

علم اهدای جنین و لقاح مصنوعی یکی از علوم جدید در موضوع درمان ناباروری زوجینی است که بنا به هر دلیلی اعم از نقص در کروموزم یا تخمک، امکان بچه دار شدن به طریق طبیعی را ندارند.

در ایران با توجه به تحولات صورت گرفته در این زمینه و پس از تصویب قانون اهدای جنین به زوج‌های نابارور در سال1382، آیین نامه اجرایی این قانون نیز در ساال 1383 به تصویب رسید و فصل نوینی را برای درمان تخصصی ناباروری گشود. تصویب قانون حمایت خانواده در سال 1392 نیز این درخواست را درصلاحیت دادگاه خانواده قرار داد و مهرتاییدی بر اجرای این قانون زده شد.

شرایط اهدای جنین

زوج‌های متقاضی اهدای جنین و زوج‌های متقاضی دریافت جنین اهدایی باید شرایط زیر را داشته باشند:

1. وجود رابطه ازدواج به صورت شرعی و قانونی بین زوجین متقاضی اهدای جنین.
2. عدم اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان.
3. دارا بودن سلامت جسمی و ضریب هوشی مناسب برای زوجین.
4. نداشتن بیماریهای مقاربتی مانند سفلیس و سوزاک و ایدز یا بیماریهای صعب العلاج.
5. موافقت و رضایت کتبی زوج اهدا کننده جنین و درخواست کتبی زوجین متقاضی جنین.
6. تابعیت جمهوری اسلامی ایران برای زوجین.

نحوه اهدای جنین

بر اساس آیین‌نامه اجرایی قانون اهدای جنین به زوجین نابارور و قانون حمایت خانواده، رسیدگی به درخواست اهدای جنین، در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد.

درخواست اهدای جنین، خارج از نوبت و در وقت اداری بدون جلسه رسیدگی ترافعی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و نیازی به رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی ندارد.

موضوع خواسته اهدای جنین به دفتر خدمات قضایی تقدیم می‌شود و دادگاه خانواده به این موضوع رسیدگی می‌نماید.
دادگاه با احراز شرایط زوجین متقاضی اهدای جنین و زوجین متقاضی دریافت جنین در وقت فوق‌العاده تصمیم به پذیرش درخواست اهدای جنین و یا رد آن می‌گیرد.

در صورت رد درخواست اهدای جنین توسط دادگاه این موضوع قابل اعتراض در دادگاه تجدید نظر مرکز استان می‌باشد.
اما در صورت پذیرش درخواست اهدای جنین، موضوع به یکی از مراکز مجاز درمان تخصصی ناباروری، توسط وزارت بهداشت، جهت اجرای رای دادگاه ابلاغ می‌شود.

وظیفه مرکزمجاز درمان تخصصی ناباروری

مراکز مجاز درمان تخصصی ناباروری که توسط وزارت بهداشت، اقدام به دریافت مجوز می‌نمایند، طبق آیین نامه قانون اهدای جنین، وظایف و تکالیفی بر عهده دارند که در زیر به آن می پردازیم:

1. مراقبت و حفاظت از جنین‌های اهدایی از سوی مسلمانان و اقلیت‌های مذهبی به طور جداگانه و رعایت مناسبت‌های دینی بین جنین و والدین متقاضی در زمان انتقال و اهدای جنین.
2. اجرای رای قطعی مقام قضایی و بایگانی رای اهدای جنین در پرونده متقاضی.
3. پذیرش درخواست متقاضی اهدای جنین و متقاضی انتقال جنین و صدور گواهی و معرفی‌نامه لازم جهت ارائه به دادگاه خانواده.
4. تحویل، محافظت و انتقال جنین‌های اهدایی به صورت کاملا محرمانه.
5. صدور گواهی عدم باروری برای زوج‌های متقاضی دریافت جنین اهدایی، پس از معاینات و آزمایشهای لازم و مراحل فنی و تخصصی.

پس از انتقال جنین، زوجینی که موفق به دریافت جنین اهدایی شده‌اند، والدین جنین و فرزند متولد شده محسوب می‌شوند و اهدا کنندگان جنین هیچ گونه حق قانونی نخواهند داشت.

وضعیت حضانت، ارث و ولایت جنین اهدایی مانند سایر متولدین از پدر و مادر می‌باشد و تفاوتی از این لحاظ بین فرزند متولد شده از طریق اهدای جنین یا لقاح مصنوعی و لقاح طبیعی وجود ندارد.

مدارک لازم جهت درخواست اهدای جنین و پذیرش جنین

زوجینی که تقاضای اهدای جنین دارند به یکی از مراکز تخصصی درمان ناباروری مانند پژوهشگاه رویان مراجعه می‌نمایند.
پس از طی مراحل آزمایش‌های تخصصی و تایید این مراکز، جنین آنها دریافت، و به بانک نگهداری جنین که تحت نظارت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است منتقل می‌شود.
جنین می‌تواند به دو صورت تازه و منجمد نگهداری و به رحم متقاضی اهدای جنین منتقل شود.

اما متقاضیان دریافت اهدای جنین با مراجعه به یکی از مراکز درمان تخصصی ناباروری، اقدام به گذراندن مراحل آزمایش‌های تخصصی نموده و پس از دریافت گواهی لازم مبنی بر ناباروری با تهیه سایر مدارک به دادگاه خانواده مراجعه نموده و درخواست پذیرش جنین اهدایی را ارائه می‌نمایند.

1. گواهی صادره از مراکز مجاز تخصصی ناباروری وزارت بهداشت و معرفینامه زوجین.
2. درخواست کتبی زوجین برای دریافت جنین اهدایی.
3. گواهی عدم اعتیاد.
4. گواهی سلامتی از بیماریهای مقرر در آیین نامه اهدای جنین
5. شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج.
6. دادخواست تنظیمی به همراه پرداخت هزینه‌های دادرسی.

مشاوره حقوقی درباره اهدای جنین

مشاوره حقوقی موضوعات و پرونده‌های خانواده، در موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهرپارسیان، امکان پذیر است.

گروه وکلای مهر با راه اندازی دپارتمان تخصصی حقوق خانواده، مطالب ارزشمندی درباب شرایط اهدای جنین، وضعیت حقوقی طفل متولد شده از طریق لقاح مصنوعی و پاسخگویی به ادعاهای اشخاص ثالث در باب اهدای جنین و جنین پذیرفته شده ارائه نموده است.

گروه وکلای متخصص خانواده، با داشتن مشاورین حقوقی که اغلب از قضات بازنشسته دادگاه خانواده می‌باشند با بررسی تخصصی پرونده‌های خانواده و سنجش میزان توفیق در پرونده‌ها، آخرین تغییرات قوانین را برای عزیزان رصد کرده و به صورت رایگان دراختیار همراهان قرار می‌دهند.

مقالات مرتبط

• فرزند متولد شده از لقاح مصنوعی
• سهم ارث جنین
• طلاق به دلیل عقیم بودن مرد
• مجازات سقط جنین

چه دادگاهی مجوز اهدا جنین را صادر می‌کند؟

دادگاه خانواده محل اقامت زوجین پس از بررسی نسبت به این موضوع اعلام نظر می‌کند.

جنین اهدا شده از چه والدینی ارث می‌برد؟

فرزند متولد شده از طریق اهدا جنین از والدینی که اقدام به دریافت جنین نموده‌اند ارث می‌برد.