وراث

امروز با بررسی دقیق موضوع وراث با شما هستیم.

وراث دقیقا شامل چه افرادی می شود؟
آیا تعداد ورثه قابل تغییر است؟
وصیت متوفی چه تاثیری در تعداد و سهم ورثه دارد؟

امروز به جواب این سوال‌ها می‌پردازیم.

مرگ امریست طبیعی که دیر یا زود هر انسانی پذیرای آن می‌شود. لذا تعیین این که اموال شخص فوت شده به چه کسی یا چه کسانی برسد در حیطه وظایف قانون قرار گرفته است.
ابتدا باید ببینیم تاثیر مرگ از نظر حقوقی چیست؟

تاثیر مرگ در نگاه قانون

از اصلی ترین تاثیرات مرگ، توقف هر نوع عمل حقوقی متوفی است. این جمله به این معناست که از زمان قوت شخص هیچ فردی نمی‌تواند به استناد وکالت از متوفی اقدام حقوقی انجام دهد. به عبارتی دیگر به محض فوت، وکالتی که شخص به دیگری داده است فسخ می‌شود.
با فوت هر شخص قائم مقام قانونی‌اش جانشین اقدامات حقوقی متوفی می‌شود که می‌تواند و اقدامات لازم را انجام دهد، اثر حقوقی دیگر فوت، انتقال قرض‌ها، دیون و دارایی شخص فوت شده به وراث است. این مورد همچنین شامل کسانی می‌شود که به نفع آن‌ها وصیت شده باشد.

وراث چه کسانی هستند؟

ورثه هر شخص در درجه نخست پدر و مادر، اولاد و اولاد اولاد هستند. زوج و زوجه جزء وراث طبقه اول ذکر نشده‌اند، بلکه زوج و زوجه خارج از طبقات سه گانه ارث، سهم خود را از همدیگر می‌برند.

تفاوت قرار نگرفتن زوجین در طبقات سه گانه ارث این است که در طبقات سه گانه، وجود هر طبقه قبلی مانع از ارث بردن طبقات دیگر می‌شود، به عنوان مثال با وجود فرزند یا والدین که جزو طبقه اول ارث هستند، طبقات دیگر مانند خواهر، برادر، عمو، عمه، خاله و دایی ارث نمی‌برند.
بنابراین با وجود زوجین و نبود اولاد یا اولاد و والدین، برادر و خواهر از متوفی ارث می‌برند و وجود شوهر یا همسر مانع ارث بردن آن‌ها نمی‌شود.

ساقط شدن مهریه با فوت زن

ورثه را قانون به ترتیب تقدم به عنوان جانشینان متوفی نام برده است. تعداد ورثه نه قابل کم کردن است و نه قابل افزایش است. یعنی این امکان وجود ندارد که شخصی بتواند حتی یک نفر از وراث قانونی خود را از ارث محروم کند یا سهم الارث او را افزایش یا کاهش دهد.
در نظر داشته باشید وصیت کردن به نفع بعضی ورثه یا انتقال مالی قبل از فوت به نام بعضی از وراث یا هر شخصی غیر از ورثه با آنچه که به عنوان اصل قانونی گفته شد، تعارض ندارد، منتها به صراحت و بطور مستقیم این امکان قانونی وجود ندارد که کسی بتواند از تعداد ورثه کم کند یا شخص یا اشخاصی را به تعداد ورثه اضافه کند.

زن چه اموالی را به ارث می‌برد

مطابق ماده ۸۶۹ قانون مدنی، قبل از تقسیم ارث بین ورثه، دیونی که به عهده متوفی است باید از دارایی او کسر شود و پرداخت گردد. این دیون عبارتند از:
– هزینه کفن و دفن میت که شامل قبر و مراسم متعارف نیز می‌شود. برگزاری مراسم باید با رضایت وراث و متناسب با دارایی متوفی باشد تا بتوان از آن کسر نمود. اداره دارایی نیز بنا به عرف مبلغی را برای معافیت از مالیات بر ارث برای این گونه مراسم در نظر می‌گیرد.
– دیونی که به عین اموال متوفی تعلق دارد اعم از اموال منقول و غیر منقول متوفی که در رهن قرارگرفته باشد
– دیونی که متوفی به دیگران بدهکار است، شامل مهریه همسرش،
دیون مذکور لازم است قبل از تقسیم ارث از ماترک کسر و به طلبکار یا طلبکاران پرداخت گردد.

پس از مراحل فوق، اجرای وصیت متوفی طبق قانون وصیت قبل از تقسیم ارث لازم است. در این مرحله دارایی متوفی بطور رسمی متعلق به ورثه می‌شود که مطابق سهم‌الارث آن‌ها تقسیم‌پذیر است.

درصورتی که بدهی متوفی بیش از دارایی او باشد، در این حالت دیون متوفی به نسبت سهم الارث به عهده ورثه خواهد بود و طلبکاران متوفی می‌توانند طلب خود را از ورثه و از اموال شخصی آن‌ها مطالبه کنند.

نحوه ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر

مطابق قانون، زن و شوهر پس از فوت دیگری از او ارث می‌برد. ارث بردن زوجین به تبع برقراری رابطه ازدواج بین آن‌ها ایجاد می‌گردد، لذا با از میان رفتن رابطه زوجیت، مقوله ارث بردن نیز منحل می‌شود.

هر یک از زوجین که در حین فوت دیگری زنده باشد جزء اشخاصی است که به موجب سبب، ارث می‌برد. زن و شوهر در کنار سایر وراث از هر طبقه‌ای که باشند ارث می‌برند و هیچ یک از وراث نمی‌توانند مانع ارث بردن آن‌ها شود.

وکیل مطالبه مهریه از ورثه

در عقد نکاح دائم و در صورتی که زوجین ممنوع از ارث نباشند، از یکدیگر ارث می‌برند. به عبارتی زن و شوهر زمانی از یکدیگر ارث می‌برند که درعقد دائم یکدیگر باشند.

بنابراین در ازدواج موقت و صیغه، زن و شوهر به هیچ عنوان از یکدیگر ارث نمی‌برند.
به علاوه با انحلال عقد نیز، سبب ارث از بین می‌رود و زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند. در زیر چگونگی ارث بردن زن و شوهر را در سه حالت می خوانیم:

حالت نخست: مرگ شوهر

با فوت مرد، همسر وی در کنار سایر وراث از هر طبقه‌ای که باشد سهم می‌برد که برای آن دو حالت قابل تصور است:

– حالت اول این که زوج دارای فرزند یا نوه باشد دراین صورت سهم زن یک هشتم ترکه است.
– حالت دوم این که شوهر دارای فرزند یا نوه نباشد که زوجه یک چهارم از اموال شوهر ارث می‌برد.

البته باید توجه داشت لازم نیست شوهر از همان زن، فرزند داشته باشد در صورتی که از سایر همسران نیز فرزند یا نوه داشته باشد، زن یک هشتم ارث می‌برد.

ارث بردن زن در ازدواج موقت

در صورت تعدد زوجات ربع یا ثمن ترکه که تعلق به زن دارد بین همه آنان به صورت مساوی تقسیم می‌شود، یعنی چنانچه شوهر دارای چند همسر باشد سهم‌الارثی که طبق قانون تعیین می‌شود بین همه همسران بطور مساوی تقسیم می‌شود. زوجه یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می‌برد.

چنانچه پس از فوت شوهر تنها وارث قانونی وی همسرش باشد در این صورت زن فقط یک چهارم از اموال به جا مانده از شوهر را به ارث می‌برد و بقیه اموال در اختیار حاکم شرع قرار می‌گیرد. در صورت نبودن هیچ وارث دیگری به غیر از شوهر یا زن، شوهر تمام ترکه زن متوفای خود را می‌برد اما زن فقط نصیب خود را و بقیه ترکه شوهر در حکم مال اشخاص بلاوارث خواهد بود.

در زمینه ازدواج با مرد بیمار و نحوه ارث بردن همسر از وی نیز داریم که چنانچه مردی در حالت بیماری زنی را به عقد خود در آورد و به علت همان بیماری فوت کند، در صورتی که دخول صورت نگرفته باشد، زن از او ارث نمی‌برد ولی در صورتی که دخول صورت بگیرد و یا مرد بعد از صحت و فراغت ازآن بیماری بمیرد، زن ارث می‌برد.

حالت دوم: فوت زن

در صورت فوت زن، چنانچه
– دارای فرزند یا نوه باشد هر چند از شوهر دیگر، یک چهارم از کل اموال به جا مانده به شوهر وی ارث می‌رسد
– چنانچه زن دارای فرزند یا نوه نباشد نصف اموال را شوهر ارث می‌برد و مابقی اموال بین بقیه وراث تقسیم می‌شود.
– چنانچه به جز شوهر وارث دیگری وجود نداشته باشد کل اموال به جا مانده از زن به او ارث می‌رسد.

حالت سوم: ارث بعد از طلاق

اگر مرد، همسرش را به طلاق رجعی مطلقه کند و
– هر یک از آن‌ها قبل از اتمام زمان عده فوت کند، دیگری از او ارث می‌برد
– اگر فوت بعد از پایان زمان عده باشد هیچ یک از دیگری ارث نمی‌برد و رابطه توارث منحل می‌شود.

در طلاق بائن نیز زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند.

با توجه به این‌که در طلاق رجعی امکان مراجعه زوج وجود دارد لذا قانونگذار رابطه زوجیت را در طول این مدت منقطع ندانسته است ولی در طلاق بائن به محض وقوع طلاق و به تبع انحلال رابطه زوجیت، رابطه توارث نیز از میان می‌رود و زوجین نمی‌توانند از یکدیگر ارث ببرند.

وکیل خانواده دیوان عالی کشور

اگر شوهر در حال بیماری، همسرش را طلاق دهد (جدا از نوع طلاق) و طی مدت یک سال از تاریخ طلاق به علت همان بیماری فوت کند، زن از وی ارث خواهد برد به شرط آن‌که زن در این مدت ازدواج دیگری نکرده باشد.

مشورت با وکیل در امور وراثت از مواردیست که از هرگونه مشکل احتمالی بین ورثه پیشگیری می‌کند، چنانچه به مشاوره وکیل در زمینه ارث نیاز داشتید، با موسسه حقوقی بین‌الملل مهر پارسیان تماس حاصل فرمایید.