در این بخش به بررسی موضوع ازدواج موقت (صیغه) خواهیم پرداخت.

تاکید پیشوایان دینی و اسلامی مبنی بر لزوم انجام ازدواج جهت پیشگیری از احتمال فساد در جامعه، منحصر و محدود به ازدواج دائم نمی‌شود.

چه بسا زنان و مردانی که به واسطه شرایط اقتصادی و اجتماعی، امکان ازدواج دائم و تشکیل خانواده را ندارند و جهت ارضای غریزه جنسی و بهره بردن از لذت جنسی، اقدام به انجام ازدواج موقت یا صیغه می‌نمایند.

آثار و تبعات ازدواج موقت، هرچند شباهت زیادی با ازدواج دائم ندارد و در خیلی از موارد ازدواج موقت، اصلا در جایی ثبت و ضبط نمی‌شود، اما تحت شرایط خاصی ازدواج موقت هم بنا به امر قانونگذار لازم است در شناسنامه ثبت شده و آثار کامل ازدواج هر چند به صورت جزیی، به آن نیز بار می‌شود.

صیغه، متعه، ازدواج موقت، همگی در یک معنا به کار برده شده و بیانگر قصد و اراده طرفین جهت استفاده از امتیازات ازدواج، بدون رعایت الزامات ازدواج دایم هستند.

اما با توجه به اینکه ازدواج در احوال شخصیه قرار گرفته است و در ازدواج موقت هم تکالیف و وظایفی برعهده طرفین نهاده شده است، سوالاتی برای شما پیش آید.

سوالات مهم در ازدواج موقت

• آیا ازدواج موقت تحت هر شرایطی آزاد است؟
• آیا ازدواج موقت یا به اصطلاح عامیانه صیغه شدن برای هر زنی مجاز است؟
• ازدواج موقت، با زنان بیوه و ازدواج موقت با زنان مطلقه چه احکام و شرایطی دارد؟
• موارد منع ازدواج موقت کدامند؟
• ازدواج موقت با چند زن برای یک مرد مجاز است؟
• آیا مردان زن‌دار هم می‌توانند ازدواج موقت نمایند؟
• در صورت اختیار کردن همسر موقت توسط مرد متاهل حق طلاق برای همسر وی ایجاد می‌شود؟

ملاحظه می‌فرمایید که ازدواج موقت هم مانند ازدواج دایم امری کاملا حقوقی و قانونی است و پاسخ سوالات حقوقی درباره ازدواج موقت در این مقاله که توسط گروه وکلای مهر، برترین وکلای دادگستری در زمینه خانواده تقدیم شما خواهد شد.

تعریف ازدواج موقت

ازدواج موقت با توجه به نتایجی که دارد و مقصود نظر است، توسط حقوقدانان، تعریف‌های متعددی دارد.
بعضی ازدواج موقت را متعه نامیده‌اند و اعتبار این نامگذاری به دلیل قصد تمتع و لذت بردن جنسی طرفین می‌باشد.

گروه دیگری با توجه به اینکه در ازدواج موقت مانند ازدواج دائم، بیان لفظی که نمایانگر قصد و رضایت بر ازدواج است؛ را لازم دانسته‌اند، از آن به عنوان صیغه نام برده‌اند.

اما لفظ ازدواج موقت، عام‌تر و شامل همه تعاریف فوق می‌شود؛ چرا که در ازدواج موقت مانند ازدواج دائم، همه موانع و شرایط صحت ازدواج، وجود دارد و فقط در بحث تعهدات با یکدیگر متفاوتند که به آنها خواهیم پرداخت.

شرایط ازدواج موقت

• مشخص بودن مدت در ازدواج موقت، درعقد منقطع (مدت‌دار)، حتی اگر برای یک ساعت هم باشد، باید زمان کاملا مشخص و نیز به طوری که رافع جهل باشد، برای طرفین معلوم باشد.
• تعیین مهریه در ازدواج موقت، در ازدواج موقت، مهریه باید در زمان اجرای صیغه ازدواج، کاملا مشخص باشد. برخلاف ازدواج دائم که اگر مهریه تعیین نشده باشد، عقد صحیح است، در ازدواج موقت، عدم تعیین مهریه، باعث باطل بودن ازدواج می‌شود.
• عدم تعهد مرد به پرداخت نفقه، ازدواج موقت، الزامی برای مرد به پرداخت نفقه ندارد. در صورتی که زن شرط نماید در ازدواج موقت پرداخت نفقه به عهده مرد می‌باشد، این شرط صحیح است.
• عدم توارث در ازدواج موقت، زن و مرد در ازدواج موقت از یگدیگر ارث نمی‌برند.

آثار ازدواج موقت

به محض اجرای صیغه ازدواج موقت، به نحو صحیح بین زن و مرد، که خالی از موانع ازدواج هستند، آثار زوجیت موقت بر آنها بار می‌شود.

مرد و زن، به محض وقوع عقد موقت، می‌توانند از لذت‌های جنسی یکدیگر برخوردار شده و مانند همسران دائمی، حقوق و تکالیفی که به موجب قانون بر عهده آنها گذاشته شده است، اجرایی خواهد بود.

ازدواج موقت با دختر باکره

نظر مشهور و اغلب فقهای شیعه، لزوم دریافت اجازه پدر دختر باکره برای ازدواج موقت است.
در صورت فوت یا فقدان پدر، پدربزرگ پدری باید اجازه ازدواج موقت دختر باکره راصادر کند؛ اما اگر دختر باکره نباشد و بنا به دلیلی بکارت وی زایل شده باشد و یا پدر و پدربزرگ پدری نداشته باشد، اجازه پدر جهت ازدواج موقت دختر باکره، لازم نیست.

مهریه در ازدواج موقت

تعیین مهریه شرط اساسی برای صحت ازدواج موقت می‌باشد؛ در صورت عدم تعیین مهریه، در ازدواج موقت، عقد باطل است.

هر میزان مهریه مورد توافق بین طرفین در ازدواج موقت، معتبر است و اگر مهریه در سند رسمی ازدوج موقت و دفاتر رسمی ازدواج، ثبت شده باشد، مورد حمایت قانون است و می‌توان برای وصول مهریه در صورت عدم پرداخت مرد، از طریق اجرای اسناد رسمی ثبت اقدام نمود.
اما اگر صیغه شفاهی یا در سند عادی باشد فقط ازطریق دادگاه‌های خانواده قابل مطالبه وصول خواهد بود.

نفقه در ازدواج موقت

پرداخت نفقه در ازدواج موقت، به عهده مرد نیست؛ در صورتی که زن، درخواست پرداخت نفقه ایام زوجیت موقت را خواهان باشد، لازم است هنگام ازدواج موقت، این موضوع را شرط نماید.
در این صورت پرداخت نفقه در ازدواج موقت به عهده مرد است و در صورت عدم پرداخت نفقه، می‌توان ازطریق دادگاه خانواده اقدام نمود.

طلاق در ازدواج موقت

طلاق در ازدواج موقت وجود ندارد و عقد ازدواج موقت، به یکی از روش‌های زیر، خاتمه می‌یابد.

• انقضا مدت ازدواج موقت.
• بذل (بخشیدن) بقیه مدت ازدواج موقت توسط مرد.
• فسخ و انفساخ ازدواج موقت.
• ابطال ازدواج موقت.

بذل مدت در ازدواج موقت

با توجه به اینکه در ازدواج موقت، تعیین مدت اساسی و ضروری است، مرد می‌تواند، بقیه مدت ازدواج موقت را به زن بذل (ببخشد) نماید.
این بذل می‌تواند رایگان و یا در قبال استرداد (پس گرفتن) مبلغی از مهریه و یا دریافت هرنوع مال یا امتیاز مشروعی از زن باشد.

انقضا مدت در ازدواج موقت

اتمام مدتی که در ازدواج منقطع شرط شده است، از موارد انحلال و اتمام رابطه قراردادی و زناشویی بین طرفین است.

ثبت ازدواج موقت

ثبت رسمی ازدواج موقت، طبق قانون الزامی نیست. اما قانون جدید حمایت خانواده، درمواردی ثبت ازدواج موقت را لازم دانسته و عدم ثبت رسمی ازدواج موقت درموارد تعیین شده، باعث ضمانت اجرای کیفری شده و مرد، علاوه بر تحمل حبس یا پرداخت جزای نقدی، به ثبت ازدواج موقت، ملزم می‌شود.

موارد اجباری ثبت رسمی ازدواج موقت

ماده 21 قانون حمایت خانواده، ثبت رسمی ازدواج موقت در دفتر رسمی ازدواج را درشرایط زیر برای مرد، لازم می داند.

• باردار شدن زن، با توجه به بروز مشکلاتی جهت اخذ شناسنامه فرزند متولد شده از ازدواج موقت، در صورتی که ازدواج موقت و نزدیکی با زن، موجب بارداری وی شود، حتی با انقضا یا بذل مدت ازدواج موقت، ثبت آن توسط مرد در یکی از دفاتر رسمی ازدواج لازم است.
• توافق طرفین، اگر در هنگام اجرای صیغه موقت، طرفین به دفاتر طلاق مراجعه نموده و درخواست ثبت رسمی ازدواج موقت را ارائه نمایند سردفتر ازدواج، ملزم به ثبت رسمی ازدواج موقت است.
• شرط ضمن عقد، عقد ازدواج عقد لازمی است. بنابراین اگر طرفین هنگام ازدواج موقت، شرط نمایند که ازدواج موقت به ثبت رسمی برسد، این شرط صحیح است و ازدواج موقت باید دردفتر ازدواج رسمی ثبت شود.

فواید ثبت رسمی ازدواج موقت

همانطور که قبلا هم به عرض رسید، صیغه ازدواج موقت به صورت شفاهی و بدون رعایت تشریفات با عدم وجود موانع نکاح، قابل اجراست.
حال اگر هیچ سند و مدرکی مبنی بروقوع عقد ازدواج موقت بین طرفین وجود نداشته باشد، تکلیف زن در حقوق مالی ناشی از ازدواج موقت و بعضا اثبات نسب فرزند حاصل از ازدواج موقت چیست؟

در این گونه موارد زن ابتدا باید اثبات زوجیت نموده و سپس بتواند حقوق مالی خود را استیفا نماید.

بنابراین ثبت رسمی ازدواج موقت، در صورت عدم شناخت و اطمینان کافی از طرف مقابل کاملا ضروری است و امکان ثبت ازدواج موقت، بدون درج در شناسنامه طرفین وجود دارد.

ازدواج موقت با زن شوهردار

مانند ممنوعیت ازدواج دائم با زن شوهردار، ازدواج موقت با زن شوهردار نیز باطل است و فاقد آثار حقوقی می‌باشد. در صورت ازدواج موقت با زن شوهردار و علم و آگاهی به شوهردار بودن زن و ممنوعیت ازدواج با وی، تحت شرایطی برای زن، زنای محصنه (رابطه با زن شوهردار) و برای مرد در صورت متاهل بودن زنای محصن (رابطه با مرد همسردار) محسوب می‌شود.

در هر صورت این ازدواج باطل است و در صورت وقوع نزدیکی، طرفین حرام ابدی شده و حتی پس از طلاق یا فوت شوهر هم نمی‌توانند باهم ازدواج نمایند.

ازدواج موقت با زن شوهر مرده

در ازدواج موقت با زنی که همسرش فوت شده است، در صورت رعایت عده (مدتی که پس از فوت همسر، زن نمی‌تواند ازدواج کند) و عدم منع شرعی، اشکالی نداشته و صحیح است.

ازدواج موقت با زن مطلقه

ازدواج موقت برای مردان متاهل در صورتی جایز است که همسرشان امکان بر آوردن نیاز جنسی آنها را ندارند.

اما در هر صورت ازدواج موقت برای مردان متاهل، نیازمند دریافت اجازه از همسر اول می‌باشد و اجازه دادگاه هر چند رویه قضایی لزومی برای اخذ اجازه از همسر اول جهت ازدواج موقت، قایل نیست اما به نظر نگارنده، ازدواج موقت مرد متاهل بدون اذن و اجازه همسر اول و یا اجازه دادگاه، می‌تواند باعث ایجاد حق طلاق برای زن شود.

اما ازدواج موقت با زن مطلقه‌ای که ایام عده وی سپری شده و منع قانونی و شرعی ندارد، جایز است.

صیغه ازدواج موقت

صیغه ازدواج موقت درکتاب‌های احکام موجود است؛ خواندن صیغه ازدواج موقت، به زبان و لغت خاصی احتیاج ندارد. بلکه به هر زبانی و با هر شکلی که منظور طرفین را به صورت واضح منتقل نماید کفایت می‌کند.

مجازات عدم ثبت ازدواج موقت

ثبت ازدواج موقت، هیچ الزامی ندارد و موارد الزامی ثبت ازدواج موقت، همان مواردی بود که ذکر شد؛ در صورت عدم ثبت ازدواج موقت، برای مرد مجازاتی درنظر گرفته شده است که در ماده 49 قانون حمایت خانواده، مجازات آن حبس تعزیری درجه 7 و جزای نقدی درجه 5 تعیین شده است؛ این جرم از جمله جرایم غیر قابل گذشت است.

تکلیف فرزندان در ازدواج موقت

فرزندان در ازدواج موقت به والدین ملحق می‌شوند و در صورت عدم ثبت ازدواج موقت و فرزند دارشدن، علاوه بر الزام مرد به ثبت ازدواج موقت، و تحمل حبس یا پرداخت جزای نقدی، ملزم به درخواست شناسنامه فرزندان نیز می‌باشد؛ پرداخت نفقه فرزندان، طبق قوانین برعهده پدر است.

عده ازدواج موقت

با وقوع عقد ازدواج موقت بین طرفین و در صورت انحلال ازدواج موقت و یا بذل مدت و انقضا مدت، زن مکلف است یک ماه  و نیم، از تاریخ هر کدام، عده ازدواج موقت را نگاه دارد.

بدیهی است در صورت باردار بودن زن، عده وی تا زمان وضع حمل می‌باشد؛ ازدواج مجدد درایام عده باطل است.

مشاوره حقوقی درباره ازدواج موقت

با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی و امکان تضییع حقوق طرفین در ازدواج موقت، قبل از اقدام به این نوع ازدواج، بهتر است با مشاوره حقوقی و متخصص در زمینه ازدواج موقت، مشورت صورت گیرد.

گروه وکلای خانواده که به همت گروه وکلای مهر در موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهرپارسیان، آماده پاسخگویی به کلیه سوالات حقوقی شما در زمینه حقوق خانواده و یا هرگونه مشاوره حقوقی درباره ازدواج موقت، شرایط و موانع ازدواج موقت و یا آثار حقوقی ازدواج موقت می‌باشد.

گروه وکلای مهر، با مدیریت و مشاوره مستقیم محمدرضا مهری، وکیل پایه یک دادگستری با سابقه سال‌ها قضاوت و وکالت دادگستری، نسبت به پاسخگویی به سوالات حقوقی درهمه زمینه‌ها، با بررسی و رصد کردن آخرین قوانین در حوزه خانواده، درخدمت شماست.
امکان قبول داوری در دعاوی و پرونده‌های خانواده عزیزان، در این موسسه فراهم شده است.

مقالات مرتبط

• حقوق مالی زوجه در ازدواج موقت
• طلاق در ازدواج موقت
• ازدواج مجدد
• بذل مدت در ازدواج موقت
• الزام به تمکین در صیغه موقت

آیا زن و مرد در ازدواج موقت از یکدیگر ارث می‌برند؟

در ازدواج موقت زن و مرد از یکدیگر ارث نمی‌برند و نمی‌توان ارث بردن از یکدیگر را شرط نمود.

آیا ثبت ازدواج موقت الزامی است؟

ثبت ازدواج موقت در صورت باردار شدن زن، توافق زن و مرد و یا در صورت شرط ضمن ازدواج، الزامی است.