امروز با موضوع بررسی ابعاد حقوقی طلاق توافقی با شما هستیم.

یکی از روش‌های بر هم زدن ازدواج دائم، طلاق است.

طلاق در مشکلات حاد خانوداگی، عمومیت زیادی پیدا کرده است؛ حتی بسیاری از مردم، در بعضی از مشکلات، طلاق را تنها راه حل می‌دانند.

به مانند استحکام یافتن روابط اجتماعی بین آدمیان، در تشکیل خانواده سالم، وقوع طلاق و جدایی، ضربات مهلک و غیر قابل جبران، بر پیکر جامعه، وارد می‌آورد.

پس لرزه‌های منفی و غیرقابل جبران طلاق، بر زن و شوهر، فرزندان آنها و اعضای خانواده طرفین و به تبع آن، بر جامعه، لطمه های شدیدی وارد می‌آورد.

بعضی از ادیان و مذاهب، طلاق را کاملا ممنوع کرده‌اند و در فقه شیعه دوازده امامی، طلاق، هرچند منفور است، ولی در مواردی که آخرین راه حل، برای حل مشکل، قلمداد می‌شود، مورد پذیرش، قرار گرفته است.

مستحکم بودن بنای خانواده و عدم اجبار زن و شوهری که قادر به ادامه زندگی مشترک، در کنار هم نیستند، شرایط بسیار متعارضی را در وضع قوانین راجع به طلاق، ایجاد نموده است.

اختلافات جدی میان زوجین، اگر منجر به ادامه زندگی مشترک شود، خسارت‌های بیشتری را به وجود خواهد آورد و چه بسا، موجب نشر فساد و لاابالی گری در جامعه شود.

از این رو، گاهی اوقات زوجین، طی توافق با یکدیگر، راضی به انجام طلاق توافقی می‌شوند، اما آیا، با هر شرایطی، امکان طلاق توافقی، وجود دارد؟

نکات مهم در بررسی موضوع طلاق توافقی

• آیا در طلاق توافقی، حتما لازم است که زن، تمامی مهریه خود را ببخشد؟
• توافق بر عدم ملاقات فرزند، در طلاق توافقی، امکان پذیر است؟
• هزینه‌های انجام طلاق توافقی، توسط وکیل، چه میزان است؟
• در هنگام وقوع طلاق توافقی، وضعیت بارداری زن و شرایط حمل، چگونه خواهد شد؟
• مشاوره حقوقی درباره طلاق توافقی، به چه صورت قابل انجام است؟
• آیا زوجین می‌توانند با توافق یکدیگر و بدون مراجعه به دادگاه خانواده، طلاق توافقی را ثبت نمایند؟

در صورتی که خواستار، کسب اطلاعات درباره انواع طلاق، طلاق توافقی، شرایط طلاق توافقی، مدارک لازم جهت تقدیم دادخواست طلاق توافقی و سایر مسائل و معضلات و راه حل مشکلات خانوداگی، می‌باشید، ادامه این مطلب را مطالعه بفرمایید.

سیر قوانین طلاق، در حقوق خانواده ایران

در دهه‌های گذشته، مقررات خانواده، بیش از همه حوزه‌ها در معرض تغییر و تحول، قرار گرفت.

طلاق، در ابتدا، از ایقاعات مسلم، انگاشته می‌شد، یعنی طلاق، فقط به اراده یک طرف، بستگی داشت که با قصد طلاق از سوی مرد، قابل انجام بود.

در سال 1314، اولین قانون طلاق، با تصویب قانون مدنی و با اعطاء امتیاز مطلق برای مرد، در طلاق همسرش، شکل گرفت. اما زن در موارد زیادی، حق طلاق نداشت و فقط در صورتی که وکالت در طلاق می‌داشت، مجاز به درخواست طلاق بود. مانند اینکه:

اجبار شوهر به پرداخت نفقه ممکن نباشد، شوهر، از ایفای حقوق زناشویی، استنکاف ورزد و بیماری‌های مسری غیر قابل علاج، زن نیز، حق طلاق داشت.

اصلاح این قانون، بر اساس قانون حمایت خانواده مؤخر در سال 1346 شمسی، مرد را موظف کرد، قبل از مراجعه به دفاتر طلاق، ابتدا، جهت دریافت گواهی عدم سازش، به دادگاه مراجعه نماید و موارد طلاق از سوی زن را افزایش داد.

تغییرات قوانین حمایت از خانواده و قوانین مربوط به طلاق، همچنان ادامه یافت تا در سال 1391، آخرین تغییرات قانون حمایت از خانواده، به تصویب رسید که اصول مترقی در آن به چشم می‌خورد.

طلاق توافقی

قبل از مراجعه زوجین به دادگاه خانواده، می‌توانند به مراکز داوری و صلح و سازش و میانجیگری در امور خانواده مراجعه نمایند.

موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان، آمادگی خود را برای تشکیل جلسات صلح و سازش و میانجیگری، کلیه دعاوی خانواده را اعلام می‌نماید.

این مراکز با داشتن مشاورین متبحر و ماهر، امکان انجام کلیه جلسات سازش خانواده را دارد.

در صورتی که زوجین، به توافق، جهت ادامه زندگی مشترک نرسند، بهتر است با توافق، از یکدیگر، جدا شوند.

این توافق و مذاکره، می‌تواند در موسسه‌های حقوقی معتبر و مجاز و تحت نظر وکیل طلاق توافقی، صورت گیرد.

با توجه به اینکه، اخذ گواهی عدم امکان سازش، جهت اجرای صیغه طلاق، الزام قانونی دارد، هرگاه زوجین، طی جلسات مذاکره به این نتیجه برسند، که خواهان طلاق و جدایی هستند، می‌توانند با مراجعه همزمان به دفاتر خدمات قضایی، درخواست طلاق توافقی را ثبت نمایند.

هرگاه یکی از زوجین، درخواست طلاق به دادگاه ارائه نموده باشد، در حین رسیدگی، طرف مقابل، موافقت خود را با طلاق، اعلام نماید، امکان تبدیل پرونده طلاق یک طرفه، به طلاق توافقی، وجود دارد.

ارجاع به داوری در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، طبق قانون حمایت خانواده، مصوب 1391، شرط ارجاع به داوری، حذف شده است و بر اساس ماده 25 قانون، زوجین، به مراکز مشاوره خانواده، معرفی می‌شوند.

این مراکز مشاوره خانواده، که نهادی غیر دولتی، هستند، به عنوان کمک دادگاه، جهت حل و فصل اختلاف و استماع اظهارات طرفین، عمل می‌کنند.

مراکز مشاوره خانواده

همانطور که عرض شد، مراکز مشاوره خانواده، براساس قانون حمایت خانواده، مرجع ارائه مشاوره به زوجین می‌باشد.

یکی از وظایف مراکز مشاوره خانواده، سعی در ایجاد صلح و سازش، بین زوجینی است که توسط دادگاه خانواده، جهت مشاوره خانواده، ارجاع می شوند.

اما گاهی، زوجین با اختیار خود، به مراکز مشاوره خانواده مراجعه می‌نمایند.

در صورتی که اقدامات مرکز مشاوره خانواده، جهت ایجاد صلح و سازش، بین زوجین، به نتیجه رسید، با تنظیم صورت جلسه صلح و سازش، موضوع ختم به صلح می‌شود و در غیر این صورت نظر کارشناسی خود را به صورت مکتوب، با ذکر علل عدم سازش و دلایل اختلاف بین زن و شوهر، به دادگاه اعلام می‌نماید.

در صورت عدم انصراف متقاضی طلاق از درخواست اولیه خود، مراکز مشاوره خانواده، با انعکاس شرایط طلاق توافقی، موضوع را در پیکر نظریه کارشناسی، به دادگاه اعلام می‌نمایند.

گواهی عدم امکان سازش

قبل از ختم رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش، توسط دادگاه خانواده، ابتدا باید موارد زیر، کاملا مشخص شود:

1- طلاق توافقی، با کدام یک از روش‌های طلاق، منطبق است.

2- توافق طرفین، جهت طلاق توافقی، کاملا مشخص و مکتوب باشد.

3- آیا طلاق معوض است و اجرای صیغه طلاق، توسط وکیل، امکان پذیر است یا خیر.

طلاق توافقی به شکل خلع یا مبارات

طلاق خلع و مبارات طلاق‌هایی هستند که در هر دو نوع طلاق، کراهت و ناراحتی یکی از زوجین، به حدی است که امکانی برای ادامه زندگی مشترک، متصور نیست. در طلاق خلع، زن از مرد، ناراحتی و کدورت در حد تنفر، به دل دارد.

در این حالت و در حالت مبارات، زن به دلیل کراهت و نفرتی که از شوهرش دارد، مبلغی به شوهرش پرداخت می‌کند تا او را برای اجرای طلاق، راضی نماید.

این مبلغ می‌تواند، بذل یا بخشش تمام یا بخشی از مهریه و یا پرداخت مبلغی بیش از مهریه باشد و به توافق طرفین، بستگی دارد.

توافق طرفین برای طلاق خلع یا مبارات یا به اصطلاح شایع، طلاق توافقی، لازم الاجرا نیست و تا زمان اجرای صیغه طلاق در دفتر اسناد رسمی طلاق، طرفین می‌توانند از توافق انجام شده، اعلام انصراف نمایند و طلاق توافقی را اجرا نکنند.

اما اگر طلاق، از نوع بائن باشد یعنی برای مرد جز با خواندن مجدد صیغه طلاق امکان بازگشت وجود ندارد؛ زن مدخوله نباشد و یا در مواردی که زن یائسه می‌باشد، طلاق و بذل، بین زوجین، نهایی می‌شود.

امکان رجوع به مهریه، بعد از طلاق توافقی

مطالبه و وصول مهریه، بعد از بذل مهریه و جاری شدن طلاق خلع، باعث می‌شود تا طلاق، غیر قابل رجوع و بازگشت یا اصطلاحا بائن باشد.

حال اگر زن، در طلاق خلع، عده داشته باشد، می‌تواند تا زمان اتمام عده طلاق، از مهریه‌ای که بذل کرده است، تحت شرایطی، رجوع کند و مهریه در این حالت، قابل وصول می‌شود.

اما باید توجه داشت، که در این حالت، مرد هم می‌تواند، از طلاق، منصرف شده و به زوجیت، رجوع نماید.

پس، امکان مطالبه و وصول مهریه، در طلاق توافقی، تنها در صورتی امکان پذیر است، که زن، عده طلاق داشته باشد. درباره عده طلاق، در فصل مخصوص به عده طلاق، به تفصیل، شرح داده خواهد شد.

آیا امکان طلاق توافقی، بدون بخشیدن مهریه، وجود دارد؟

پاسخ این سوال، مثبت است، اما این توافق، با توجه به رد و بدل نشدن مال، الزام آور نیست، مگر اینکه، مرد، طلاق توافقی را با همین شرایط، بپذیرد.

اگر در طلاق توافقی بدون بذل، زن عده داشته باشد، هر چند به صورت طلاق توافقی انجام شده است، در صورتی که زن عده داشته باشد، در طول مدت عده، مرد، حق رجوع، خواهد داشت.

منظور از عده طلاق مدت زمان مشخصی است که زن پس از طلاق و جدایی حق ازدواج مجدد ندارد و زن و مرد می‌توانند در این مدت به یکدیگر رجوع کنند.

طلاق توافقی بدون کراهت و تنفر

در فرض طلاق توافقی در مبارات، کراهت طرفینی زن و شوهر از یکدیگر، باعث درخواست طلاق، می‌شود و در کراهت زن از شوهر، زن می‌تواند در صورت توافق مرد، به بخشیدن مهریه یا پرداخت مالی، از شوهر، طلاق بگیرد.

سوال اینجاست، اگر زن و شوهری، بدون کراهت و ناراحتی از یکدیگر، قصد طلاق توافقی داشته باشند، این امر، مورد حمایت قانونگذار است؟

در عرف و رویه قضایی، جهت صدور گواهی عدم امکان سازش، در طلاق توافقی، از علت اختلاف یا درخواست، سوال نمی‌شود.

فقط شرایطی که طرفین، بر مبنای آن، توافق نموده‌اند، مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت داشتن شرایط شکلی، گواهی عدم امکان سازش، صادر می‌شود.

به نظر نگارنده، این توافق، با توجه به رویه دادگاه‌های خانواده، مورد قبول است و صحت آن، استنباط می‌شود.

در این‌گونه توافقات، با توجه به روح کلی ماده 10 قانون مدنی، پس از انجام طلاق، طرفین، به تعهدات مورد توافق، ملزم هستند و امکان بازگشت از این تصمیم، پس از انجام طلاق، وجود ندارد.

هرچند عده‌ای از فقها، این نوع طلاق را صحیح نمی‌دانند، اما با توجه به قانون مدنی و الزامات بین زن و شوهر و رویه دادگاه‌های خانواده، انجام این‌گونه طلاق‌ها، خالی از اشکال است.

صدور رای طلاق توافقی

در پرونده‌های طلاق توافقی، دادگاه‌ها، حکم به طلاق، صادر نمی‌کنند، بلکه در این پرونده‌ها، گواهی عدم امکان سازش، صادر می‌شود که در این گواهی، دادگاه مکلف است، تکلیف مهریه، جهیزیه، نفقه زوجه، حضانت و نگهداری اطفال، چگونگی ملاقات با طفل، اجرت المثل، وضعیت بارداری زوجه و چگونگی ادای حقوق مالی زوجه را مشخص نماید.

طبق عرف و رویه قضایی، با توجه به توافقی بودن طلاق، این موارد توسط زوجین، قبلا مورد توافق قرار گرفته و دادگاه خانواده، فقط توافقات طرفین را، در گواهی عدم امکان سازش، درج می‌کند.

اجرای گواهی عدم امکان سازش و ثبت طلاق

مهلت تسلیم گواهی عدم امکان سازش، به دفتر طلاق، سه ماه از تاریخ صدور آن، توسط دادگاه‌ها می‌باشد و اجرای صیغه طلاق و ثبت آن، حداکثر تا سه ماه پس از تسلیم به دفتر رسمی طلاق، باید انجام شود.

در صورت عدم رعایت این مواعد، گواهی عدم امکان سازش، به منظور اجرای صیغه طلاق توافقی، باطل و کلیه توافقات مندرج در آن بلا اثر می‌شود.

در صورت حضور طرفین، در دفتر رسمی طلاق، صیغه طلاق، توسط مرد یا وکیل وی، اجرا شده و دفتر طلاق، آن را ثبت می‌کند؛ حضور دو شاهد، هنگام اجرای صیغه طلاق، لازم است.

اجرای طلاق توافقی به درخواست مرد

در صورتی که متقاضی اجرای صیغه طلاق توافقی، مرد باشد و زن، حاضر به حضور در دفتر طلاق و اجرای صیغه طلاق نیست، اگر مرد در حالت مقرر سه ماهه، گواهی عدم امکان سازش را به دفترخانه تحویل نماید و همسرش در یک هفته پس از آن، در دفترخانه حاضر نشود، دفتر رسمی طلاق، طی اعلانی، به طرفین، خبر می‌دهد که جهت اجرای صیغه طلاق در دفتر حضور یابند و در صورت استنکاف زن از حضور در دفتر طلاق و اصرار مرد برای طلاق، سر دفتر طلاق، با جاری کردن صیغه طلاق، مراتب را به زن ابلاغ می‌نماید.

اما اگر هیچ یک از زوجین، مراجعه ننمایند، گواهی مذکور، از درجه اعتبار، ساقط می‌شود.

اجرای طلاق توافقی به درخواست زن

به فرض عکس مثال بالا و در صورتی که زن هم با رعایت موعدهای مندرج در قانون، گواهی را به دفترخانه تسلیم نمود و مرد حاضر به اجرای صیغه طلاق نباشد، اگر در گواهی عدم امکان سازش، دادگاه، وکالت اجرای صیغه طلاق را به زن داده باشد و مرد نیز پذیرفته باشد و یا زن، وکالت رسمی در اجرای صیغه طلاق داشته باشد، می‌تواند اجرای صیغه طلاق را به وکالت از مرد، انجام داده و نیازی به حضور مرد در دفتر طلاق نیست.

مدارک لازم، جهت درخواست حکم طلاق توافقی

1- شناسنامه و کارت ملی طرفین

2- عقدنامه

3- دادخواست طلاق توافقی (در تهران و مراکز استانها، از طریق دفتر خدمات قضایی و سایر شهرها، مراجعه به دادگاه خانواده)

4- وکالتنامه وکیل دادگستری

مزایای داشتن وکیل در طلاق توافقی

1- سرعت در انجام کار و پیگیری سریع پرونده

2- عدم نیاز به حضور زوجین، در هیچ یک از مراحل رسیدگی

3- عدم نیاز به حضور زوجین، جهت اجرا و ثبت صیغه طلاق توافقی

4- تهیه لایحه و درخواست‌های حقوقی، جهت ارائه به دادگاه خانواده

خدمات دفتر حقوقی محمدرضا مهری در طلاق توافقی

تمامی مراحل طلاق توافقی، اعم از مشاوره اولیه حقوقی توسط وکلای پایه یک دادگستری و وکیل متخصص در دعاوی خانواده، تنظیم صورتجلسه توافقات بین زوجین، اخذ گواهی و نظر کارشناسی مراکز مشاوره خانواده، تقدیم دادخواست طلاق توافقی بدون نیاز به حضور زوجین، شرکت در جلسات دادگاه و ثبت توافقات طرفین، شرکت در جلسات مرکز مشاوره خانواده، بدون نیاز به حضور زوجین، اجرا و ثبت صیغه طلاق توافقی، بدون حضور زوجین، تعویض شناسنامه زن و تمامی مقدمات دعاوی خانوادگی، ظرف مدت حداکثر سه هفته از تاریخ اولین مراجعه و اعطاء وکالت به وکلای متخصص خانواده در مؤسسه حقوقی مهرپارسیان، به انجام خواهد رسید.

آیا می‌توان در جلسات دادگاه برای حکم طلاق حاضر نشد؟

با انتخاب وکیل و اعطای وکالت به وکیل می‌توان در جلسات دادگاه برای صدور حکم طلاق حضور نیافت.

آیا مرد می‌تواند برای اجرای حکم طلاق حاضر نشود؟

اگر در گواهی عدم امکان سازش، دادگاه، وکالت اجرای صیغه طلاق را به زن داده باشد و مرد نیز پذیرفته باشد و یا زن، وکالت رسمی در اجرای صیغه طلاق داشته باشد، می‌تواند اجرای صیغه طلاق را به وکالت از مرد، انجام داده و نیازی به حضور مرد در دفتر طلاق نیست.