استرداد جهیزیه

با بررسی ماهیت، آثار و مرجع صالح رسیدگی به دعوای استرداد جهزیه همراه شما هستیم.

جهیزیه

اموال منقولی که برای استفاده در زندگی مشترک از سوی زن به منزل شوهر آورده می شود، جهیزیه می نامند.
به تعبیر دیگر جهیزیه اموالی است که هنگام ازدواج، خانواده دختر به وی هدیه می دهند تا با خود به خانه شوهر ببرد، در قانون مدنی تعریفی برای عبارت جهیزیه نشده است و اساس تهیه وسایل زندگی بر طبق قانون مدنی به عنوان جزئی از نفقه بر عهده شوهر است، ولی با این وجود در تمام خانواده ها به صورت یک سنت الزام آور اجتماعی، مرسوم است که در حد توانایی، تمام یا بخشی از وسایل مورد نیاز زندگی آینده دختر توسط خانواده وی تأمین شود و همین امر بردن جهیزیه توسط دختر به منزل شوهر را در کشور ما به امری شایع و رایج و بنا به سنت مردمان مناطق مختلف متفاوت، تبدیل کرده است.

زن در مورد بردن جهیزیه به منزل مرد هیچ تکلیف شرعی و قانونی ندارد و تأمین جهیزیه و انتقال آن به منزل شوهر خللی در مالکیت تام زن ایجاد نمی کند و او در هر حالتی مالک جهیزیه است، یعنی مالکیت جهیزیه متعلق به زوجه است و شوهر در حکم امین بوده، تنها می تواند از وسایل مزبور منتفع شود. پس زن در هر زمانی می تواند جهیزیه خود را مطالبه کرده و هر اقدام مالکانه ای را نسبت به اموال خویش انجام دهد، برای مثال به فروش برساند، هبه کند، تخریب یا مفقود نماید و… یا استرداد و مطالبه جهیزیه را بخواهد، که یکی از این زمان ها تصمیم به جدایی زوجین از همدیگر است و زن می تواند برای مطالبه جهیزیه، درخواست دعوی استرداد جهیزیه کند.

ارکان طرح دعوای استرداد جهیزیه

ارکان عمومی طرح دعوای استرداد جهیزیه

• ارسال اظهارنامه رسمی استرداد جهیزیه توسط زوجه به زوج،
• تنطیم دادخواست استرداد جهیزیه،
• ثبت نام در سامانه ثنا،
• تسلیم دادخواست به دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف،
• تعیین خواسته (استرداد جهیزیه همراه تعیین دقیق با میزان و ارزش آن)،
• تقویم خواسته،
• پیوست مدارک اثبات کننده جهیزیه از قبیل؛ سیاهه یا فاکتور خرید به دادخواست،
• تقاضای صدور قرار تأمین خواسته به منظور جلوگیری از تلف شدن و از بین رفتن جهیزیه.

ارکان اختصاصی طرح دعوای استرداد جهیزیه

• تسلیم مال موضوع دعوا (جهیزیه) به زوج،
• بقاء عین مال موضوع دعوا (جهیزیه)،
• مالکیت خواهان (زوجه) نسبت به مال موضوع دعوا (جهیزیه)،
• تصرف گیرنده (زوج) مال موضوع دعوا (جهیزیه).

نکته: طبق قانون آئین دادرسی مدنی اگر جهیزیه در تصرف زوج نباشد، به لحاظ عدم توجه دعوی قرار رد دعوی صادر می شود.

ادله لازم برای اثبات دعوای استرداد جهیزیه

لازم به ذکر است که، یکی از مهمترین بخش های دادخواست استرداد جهیزیه بخش دلایل و منضمات است، زیرا تا زمانی که رابطه زوجیت برای دادگاه احراز نشود و مالکیت اموال از آن زوجه یا زن است، رسیدگی و صدور رأی به محکومیت زوج محقق نمی شود، لذا مدارکی که برای دعوای استرداد جهیزیه باید به دادگاه ارائه شود، به شرح ذیل عبارتند از؛

• ارائه اصل سند ازدواج یا رونوشت برابر با اصل آن،
• ارائه مدارک هویتی از جمله شناسنامه و کارت ملی،
• اظهارنامه ای که نشان بدهد قبل از طرح دعوا در دادگاه از زوج تقاضای استرداد جهیزیه را کرده، ولی او نسبت به درخواست زوجه توجهی نکرده است،
• فهرست جهیزیه یا سیاهه جهیزیه،
• در صورت نبود سیاهه جهیزیه ادله ذیل قابل استناد است؛
• فاکتور خرید اموال،
• شهادت شهود،
• اقرار زوج،
• سوگند زوجه.

نکته: فیلم و تصویر از مجالس مرسوم برای بردن جهیزیه به منزل زوج جزء ادله محسوب نمی شود، ولی اماره ای بر آوردن اموال به منزل زوجه است.

فهرست جهیزیه «سیاهه جهیزیه»

فهرست جهیزیه یا همان سیاهه جهیزیه، کاغذی است که تمامی اموال با قیمت و ارزش آن ها در آن درج شده است. این کاغذ را بطور معمول خانواده زوجه بعد از وارد کردن اثاثیه به منزل شوهر به امضاء شوهر و خانواده او می رسانند. در حقیقت سند عادی است که می تواند مالکیت زوجه نسبت به اموال را ثابت کند.

دعوی استرداد جهیزیه مثل هر دعوی حقوقی دیگر نیاز به اثبات بردن و تحویل جهیزیه به منزل داماد و بقای آن از طرف مدعی دارد و باید به یکی از طرق ادله اثبات دعوا، وجود حق ثابت شود و بطور معمول مشکل از آن جایی آغاز می شود که، فهرست جهیزیه موسوم به «سیاهه» وجود نداشته باشد، زیرا در نزد بیشتر خانواده ها گرفتن رسید از زوج هنگام بردن جهیزیه بی اعتمادی به وی در اوایل ازدواج تلقی می شود (اگر زوجین به مشاوره قبل ازدواج رفته باشند، مشاور ایشان را در این خصوص راهنمایی خواهد نمود) و در صورت وجود نداشتن سیاهه، فاکتور اجناس خریداری شده و همچنین شهادت شهود می تواند تا اندازه ای در کشف حقیقت و احقاق حق به زن کمک کند، همچنین ممکن است که بعد از انعقاد عقد نکاح برخی از اموال را شوهر با هزینه خود خریداری کند و زوجه آن اموال را هم در لیست سیاهه جهیزیه قید کند که این موضوع می تواند در دادگاه به ضرر زوج تمام شود، زیرا هنگامی که لیست جهیزیه نوشته می شود و به امضاء زوج و خانواده او می رسد، به این معنی است که آن ها نیز اقرار به مالکیت این اموال برای زوجه دارند و البته اگر زوج در دادگاه بتواند مالکیت خود بر اموال خریداری شده را ثابت کند، دادگاه حکم به استرداد آن اموال به زوجه نمی دهد. البته طبق رأی شعبه 30 دادگاه تجدیدنظر استان تهران مورخ 1393 امضاء سیاهه جهیزیه توسط زوج، هرچند فاکتور برخی از اقلام آن به نام زوج ارائه شود، از موجبات استرداد توسط زوجه است؛ زیرا صرف خرید دلیل بر مالکیت زوج نیست و ممکن است این خرید بر اساس عرف حاکم بر جامعه و توافق و بنای قبل از عقد طرفین صورت گرفته باشد که به عنوان کمک و جهیزیه از سوی زوج خریداری و به تملک زوجه درآمده و جزء جهیزیه او محسوب می شود.

در مواردی نیز دیده می شود که، طلا های زوجه با میزان آن در این لیست نوشته می شود، در حالی که طلا از مصادیق جهیزیه محسوب نمی شود، زیرا جهیزیه اموالی است که زوجه برای استفاده مشترک به منزل زوج می برد، اما طلا جزو اموالی است یا هدیه اطرافیان یا هدیه زوج به زوجه است و مخصوص اوست که تنها به مصرف او می رسد و زوج هیچ استفاده ای از آن ها نمی کند، اگر طلا های زوجه در لیست جهیزیه گنجانده شود و زوج آن را امضاء کند، به معنای پذیرش آن ها به عنوان جهیزیه برآمده است.

لازم به ذکر است که، قانون هیچ الزامی مبنی بر نوشتن سیاهه جهیزیه و گرفتن امضاء از زوج را مطرح نکرده است، نوشتن سیاهه بطور کلی اختیاری است و تنها به عنوان یک سند عادی قابلیت استناد دارد و در صورت نبود سیاهه می توان به دلایل دیگری از جمله شهادت شهود، اقرار زوج و فاکتور خرید اموال استناد کرد.

نکته: در صورت حدوث اختلاف و یا حتى مواردى که زن و شوهر دچار اختلاف هم نباشند، اگر زن بخواهد در جهیزیه خود دخل و تصرف نماید و در صورت ممانعت مرد ابتدا موضوع را به صورت اظهارنامه به همسر خود اعلام مى نماید و اگر زوج از خارج نمودن جهیزیه ممانعت نماید، زن مى تواند به دادگاه مراجعه کند.

موارد مهم و لازم به ذکر در دادخواست دعوای استرداد جهیزیه

• مشخصات خواهان (زوجه) اعم از؛ نام و نام خانوادگی، شماره ملی، تاریخ تولد، نام پدر، محل سکونت، کد پستی، شماره تماس و شغل.
• مشخصات خوانده (زوج) اعم از؛ نام و نام خانوادگی، شماره ملی، تاریخ تولد، نام پدر، محل سکونت، کد پستی، شماره تماس و شغل.
• تعیین نوع خواسته و ارزش آن.
• تعهدات قابل مطالبه زوجه از جانب زوج.
• تعهدات قابل استناد در دعوی.
• شرح ضمائم ضروری دادخواست از جمله؛ برگه لیست جهیزیه، شهادت شهود.
• امضاء و اثر انگشت خواهان (زوجه).
• ضمائم دادخواست استرداد جهیزیه.
• سند ازدواج یا کپی برابر با اصل آن.
• شناسنامه و کارت ملی.
• لیست جهیزیه.
• فاکتور خرید اموال (اگر سیاهه موجود نباشد).
• شهادت شهود (اگر سیاهه موجود نباشد).
• سوگند زوجه (اگر سیاهه موجود نباشد).
• 2 نسخه از شرح دادخواست.
• پیوست اظهارنامه (در صورت عدم پاسخ و توجه زوج).
• پیوست مدارک دادخواست دهنده و مشخصات وی، در صورت تنظیم دادخواست از جانب فردی غیر از شخص خود خواهان (وکیل یا قیم).
• فرآیند رسیدگی به دعوای استرداد جهیزیه توسط مرجع قضائی صالح
• ثبت دادخواست ضمائم آن با عنوان استرداد جهیزیه در سامانه قضائی ثنا،
• ارسال دادخواست و ضمائم به دادگاه خانواده صالح به رسیدگی،
• تعیین وقت رسیدگی توسط دفتر دادگاه خانواده صالح به رسیدگی،
• تقدیم پرونده استرداد جهیزیه توسط دفتر دادگاه خانواده صالح به مقام رسیدگی کننده،
• ملاحظه و احراز دادخواست و سایر محتویات پرونده توسط مقام رسیدگی کننده،
• صدور دستور تعیین وقت جلسه رسیدگی توسط مقام رسیدگی کننده به دفترخانه،
• تعیین وقت جلسه رسیدگی توسط دفتردار،
• ابلاغ وقت تعیین شده به طرفین دعوا،
• حضور خواهان و خوانده دعوا در جلسه رسیدگی،
• رسیدگی و صدور حکم استرداد.
• شرط بقاء موضوع جهیزیه

جدا از اثبات و یا عدم اثبات همه شرایط دعوا، آن چیزی که از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد، شرط بقاء عین جهیزیه دردعوی استرداد جهیزیه می باشد. در واقع برای اینکه زوجه در دعوای مطرح شده مواجه با قرار رد دعوی یا محکوم به بی حقی نشود، وی باید بقاء عین اموال را نزد زوج ثابت نماید، در اکثر موارد زوج با اقرار خود کار زوجه را ساده می نماید و در حقیقت ظاهر امر هم حکایت از این موضوع دارد که با توجه به مدت زمان زندگی مشترک و کالا های موجود می توان به اماره ای برای بقاء عین جهیزیه دست پیدا کرد.

نکته: طبق قانون آئین دادرسی مدنی، عدم وجود عین جهیزیه بدون ورود در ماهیت امر قرار عدم استماع دعوی صادر می کند.

دعوای استرداد و نحوه مطالبه جهیزیه

منظور استرداد واخواستن، بازستاندن یا واپس گرفتن است و دادگاه یا مرجع رسیدگی کننده مکلف است، در چهارچوب خواسته مطرح شده رسیدگی و صدور حکم نماید و در تمام مسائل مربوط به مسئولیت مدنی نخستین مسئولیت شخص، در مورد عین خارجی بازگرداندن آن عین می باشد و در صورت تلف عین است که مسئولیت وی تبدیل به دادن بدل اعم از مثل یا قیمت می شود.

دعوی استرداد جهیزیه دعوای عینی می باشد و در هر جا که مسئولیت شخص شامل بازگرداندن یک عین خارجی می باشد، باید استرداد آن را درخواست نمود و تا زمانی که تلف نشده است قیمت آن، موضوع دعوا یا خواسته قرار نمی گیرد و تغییر دعوی استرداد جهیزیه به دعوای مطالبه مبلغ، سبب تغییر نوع دعوی از استرداد به دعوای مطالبه است که در دعوای مطالبه زوجه باید ابتدا ارکان اختصاصی دعوای استرداد جهیزیه را ثابت و بعد از آن تلف مال موضوع دعوا را ثابت و مطالبه قیمت نماید.

زوجه در صورت محکومیت خوانده در دعوی مطالبه جهیزیه و اثبات تلف عین اموال در حین رسیدگی، می تواند در مرحله تجدیدنظر و یا زمان اجرای حکم طبق «قانون آئین دادرسی مدنی» و «قانون اجرای احکام مدنی» قیمت آن را مطالبه یا دریافت کند و البته نه قیمت توافقی در حین عقد، بلکه قیمت زمان تلف اموال که زمان استقرار مسئولیت زوج می باشد باید پرداخت شود. همچنین چون استفاده از جهیزیه مستلزم استهلاک و کاهش قیمت آن است، بنابراین زوجه از بابت این کسر قیمت و کاهش ارزش چیزی نمی تواند مطالبه کند، مگر اینکه تلف یا فرسودگی جهیزیه به علت تقصیر زوج بعد از طلاق و یا پایان اذن صورت گرفته باشد.

از نظر رویه قضایی جهیزیه ملک زن می باشد و ظاهر این است که زن اجازه استفاده از آن را بطور رایگان به شوهر داده و گرفتن رسید در این خصوص برای زن اثبات مالکیت می کند، اما بقای آن را نزد زوج ثابت نمی نماید و زوجه می تواند تا زمانی که عین جهیزیه موجود می باشد، استرداد جهیزیه را بخواهد و وقتی که عین جهیزیه تلف شد، می تواند قیمت آن را مطالبه نماید.

تقاضای تأمین خواسته در دعوی استرداد جهیزیه

در دعوی استرداد جهیزیه امکان اینکه طرف مقابل دعوی بخواهد اموال را از بین برده و یا به آن ها خسارت وارد نماید، وجود دارد. پس خواهان (زوجه) باید همراه با دادخواست استرداد جهیزیه تقاضای صدور قرار تأمین نیز نماید و اگر امکان تضییع و از بین رفتن اموال از طرف شوهر وجود داشته باشد، دادگاه بدون ابلاغ قرار را اجرا می کند و در مواردی که امکان جا به جایی و حیف و میل اموال از طرف زوج وجود دارد حکم ورود به منزلی که جهیزیه در آن قرار دارد نیز صادر می شود تا طرف مقابل نتواند از ورود مأموران به منزل جلوگیری نماید. ارائه سیاهه جهیزیه به دادگاه با توجه به امضاء زوج در ذیل آن، جای هرگونه شک و شبهه‌ ای باقی نمانده و مانع از درگیری و یا سردرگمی طرفین در دادگاه ‌ها می‌ گردد و اگر فهرست اموال موجود نباشد، زوجه که خواهان دعوی استرداد جهیزیه می‌ باشد، لازم است دلایلی مبنی بر این که چه وسایلی را به منزل زوج برده است، به دادگاه ارائه نماید.

ماهیت دعوای استرداد جهیزیه

برخی از حقوق دانان معتقدند که؛ جهیزیه شامل اقلامی است که از نظر مالی ارزش دارد و قابل تقویم می‌ باشد و خواهان با ارائه دادخواست و مطالبه آن به مالی دست می‌‌‌ یابد که بر اثر اختلاف با شوهر از دسترس او خارج شده است. در این‌ که دعوای استرداد جهیزیه از دسته دعاوی مالی است، تردیدی نمی‌‌‌ ماند چنانچه خوف آن باشد که زوج با طولانی کردن روند دادرسی قصد اضرار به زوجه و حیف و میل جهیزیه را دارد زوجه می‌‌‌ تواند با تقاضای دادرسی فوری و یا تأمین خواسته از اقدام او جلوگیری کند.

در مقابل گروه دیگری از حقوق دانان نیز معتقدند که؛ طبق «قانون راجع به ازدواج» آن زن می‌ تواند در دارایی خود بدون اجازه شوهر هر تصرفی را که می‌‌‌ خواهد بکنند و آن در خانه شوهر متصف مال خود است. اقدام دادگاه در صدور حکم به استرداد جهیزیه، زن را صاحب مالی نمی‌‌‌ کند که بر اثر مرافعه برای او ایجاد حق کرده باشد و از طرف دیگر ایجاد زمینه مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او مورد تذکر قانون اساسی می‌ باشد، پس دعوای استرداد جهیزیه نمی‌‌‌ تواند دعوای مالی باشد.

ولی طبق «ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371مجمع تشخیص مصلحت نظام» و «قانون تفسیر قانون اصلاح مقررات مربوط به جهیزیه» که به ‌موجب آن مقرر شده، اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفتر موکول به تأدیه حقوق شرعی و قانونی زوجه (اعم از؛ مهر، نفقه، جهیزیه و نحله و اجرت‌ المثل ایام زوجیت) به ‌صورت نقد است و چنین بر می آید که منظور قانونگذار این است که با احراز عدم امکان سازش و صدور گواهی عدم امکان سازش به‌ منظور وقوع طلاق مابین زوجه کلیه حقوق مالی خود را از مهر و نفقه و جهیزیه بدون نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه و رعایت تشریفات آئین دادرسی با حکمی که هنگام صدور گواهی عدم امکان سازش از طرف دادگاه خانواده، قبل از ثبت واقعه طلاق استیفاء کند.

مرجع صالح رسیدگی به دعوای استرداد جهیزیه

طبق نظریه مشورتی قوه قضائیه مورخ 1392 رسیدگی به دعاوی مالی موضوع قانون حمایت خانواده، از جمله دعاوی استرداد طلاجات و جهیزیه، مطالبه مهریه و نفقه موضوع استعلام در صلاحیت اختصاصی دادگاه خانواده است و شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعاوی مذکور را ندارد ولو اینکه از حیث مالی داخل در نصاب صلاحیت شورا های مذکور باشد، ولی شورا می‌ تواند در دعاوی خانوادگی که از جمله دعاوی مدنی هستند در صورت تراضی طرفین برای صلح و سازش اقدام و نتیجه را جهت صدور گزارش اصلاحی به دادگاه خانواده ارسال نماید.

دادگاه خانواده محل اقامت زوج

در صورت طرح دعوای استرداد جهیزیه از ناحیه زوجه بدون درخواست طلاق، مرجع صالح رسیدگی، دادگاه محل اقامت زوج خواهد بود.

دادگاه خانواده رسیدگی کننده به دعوای طلاق

در صورت طرح دعوای استرداد جهیزیه از ناحیه زوجه همراه با درخواست طلاق، با لحاظ و رعایت مقررات «ماده واحده قانون اصلاح مقررات راجع به طلاق مصوب ۱۳۷۱» و «ماده واحده قانون تفسیر تبصره‏ های 3 و 6 قانون اصلاح مقررات راجع به طلاق مصوب ۱۳۷۳ مجمع تشخیص مصلحت نظام» عمل خواهد شد، یعنی در هر دادگاهی که صالح رسیدگی به دعوای طلاق باشد، به موضوع جهیزیه هم همانجا رسیدگی خواهد شد.

ارتباط دعوای استرداد جهیزیه با طلاق

زن مالک جهیزیه است و می تواند هر زمانی که بخواهد جهیزیه خود را مسترد کند، بنابراین شرط استرداد جهیزیه، طلاق و جدایی نیست، بلکه زوج در زمان عقد و قبل از جدایی هم می تواند جهیزیه را مسترد کند و برابر قانون زوج ‌هایی که قصد طلاق و جدایی دارند، باید برای رسیدگی به دادگاه مراجعه کنند و از جمله مواردی که دادگاه بایستی به تقاضای زوجه به آن رسیدگی نماید، حل مسأله جهیزیه است و در صورت صدور گواهی عدم امکان سازش، اجرای صیغه طلاق به پرداخت حقوق شرعی زن از جمله استرداد جهیزیه او موکول می‌ شود.

هزینه و مدت زمان استرداد جهیزیه

هزینه بسته بندی و استرداد جهیزیه بر عهده زوجه است، طبق تعرفه دستگاه قضائی هزینه استرداد، حدود 3.5% از ارزش کل اقلام جهیزیه است، مدت زمان لازم جهت استرداد، از زمان اقدام تا دریافت آن ۱ ماه تا حداکثر ۳ ماه طول می کشد.

استرداد جهیزیه در غیاب شوهر

هر چند که زوجه مالک جهیزیه است و می تواند در هر زمانی اموال خود را مسترد کند، ولی باید دقت داشت که ورود به منزل شوهر بدون اذن و اجازه او و یا حکم و اجازه مقام صالح قضائی می تواند منجر به ایجاد دعاوی دیگری شود و دعاوی زیادی در محاکم کیفری تحت عنوان ورود غیر قانونی یا سرقت زوجه از طرف زوج مطرح می شود که گاه در برخی از آن ها ممکن است زوجه محکوم هم بشود. در این خصوص شایسته است با ارسال اظهارنامه، با اطلاع و کسب اجازه از مقام قضائی صالح و با شاهد گرفتن همسایگان اقدام به خروج جهیزیه از منزل شوهر نمود.

مسئولیت زوج نسبت به جهیزیه

زوج نسبت به جهیزیه حق انتفاع و استفاده دارد به این معنا که به صورت ضمنی از طرف زوجه اذن تصرف و استفاده در اموال به او داده شده است، پس بنابراین زوج باید با این نگاه که این اموال در دست او امانت هستند از آن ها استفاده کند و مرتکب تقصیر و از بین بردن آن ها نشود و در صورت تقصیر ضامن جبران خسارت است.

جرائم مربوط به جهیزیه

محکوم کردن زوج به جرم نقصان یا اتلاف جهیزیه (خیانت در امانت) امکان پذیر نیست، چون جرم خیانت در امانت مربوط به اموالی است که استرداد آن ها حتمی باشد، ولی در جهیزیه به عنوان امانتی که قرار است روزی به زوجه باز گرداننده شود، به زوج سپرده نمی شود. بلکه آوردن جهیزیه از طرف زوجه مبنی بر همراهی و کمک وی در شروع زندگی مشترک به زوج است. مطمئن زوج نیز از روی قصد و قرض منجر به نقصان یا اتلاف جهیزیه نخواهد شد، بنابراین اقدامات ناخواسته نسبت به نقص و عیب در اقلام جهیزیه، جرم محسوب نمی شود. طبق قانون مجازات اسلامی، برای تحقق جرم خیانت در امانت شرایطی باید وجود داشته باشد که به شرح ذیل عبارتند از؛

• سپردن مال به دیگری است (به نحوی که آن اموال را به مصرف خاصی برساند)،
• گنجاندن شرط استرداد (آن مال را بتواند پس بگیرد)،
• داده شدن مال به سبب اجاره یا امانت یا رهن یا برای و‌کالت یا هر کار با اجرت یا بی‌ اجرت به کسی،
• انجام یکی از افعال (استعمال، تصاحب، تلف یا مفقودی) توسط مرتکب،
• عمد در افعال (استعمال، تصاحب، تلف یا مفقودی)،
• قصد در عدم استرداد مال.

در حالی که در خصوص جهیزیه این شرایط وجود ندارد و زوجه جهیزیه خود را به زوج نمی سپارد و زمان انعقاد عقد شرط استرداد را نمی گذارد، بلکه با توافق و تراضی یکدیگر برای زندگی مشترک می آورد، همچنین رکن مادی برای تحقق جرم خیانت در امانت اعمال (استعمال، تصاحب، تلف یا مفقودی) است، چون شرط سپردن و استرداد در زمان عقد نکاح منتفی است تحقق رکن مادی از طرف زوج هم بی اعتبار است، بنابراین تحقق جرم خیانت در امانت در صورتی که زوج از استرداد اموال زوجه خودداری کند منتفی است.

خیانت در امانت

تنها زمانی که در اثر بروز اختلاف بین زوجین و داشتن قصد جدایی، زوجه، زوج را از استفاده ممنوع کند، هرگونه استفاده‌ از آن اقلام با سوء نیت، استعمال محسوب شده و وارد آوردن خسارات به آن ها در حکم خیانت در امانت محسوب می شود، زیرا طبق قانون مدنی امین نمی تواند غیر از جهت حفاظت از مال یا امول، تصرفی در ودیعه کند یا به نحوی از انحاء از آن منتفع گردد، مگر با اجازه صریح یا ضمنی امانت‌ گذار، که در غیر این صورت ضامن است. با توجه به این قانون می توان برداشت کرد که بعد از جدایی و طلاق زوجین، بطور معمول زوجه اجازه تصرف در اموالش را به زوج نمی دهد و تقاضای استرداد آن را از شوهرش دارد. زمانی که زوج بعد از آگاهی از خواسته زوجه، اقدامی جهت استرداد جهیزیه انجام ندهد، از تاریخ اطلاع او دیگر امین بوده (ید او امانی است) و عنصر سپردن مال یا اموال به او محقق می شود و اگر زوج مال یا اموال موضوع جهیزیه را تصاحب کند و از استرداد آن خودداری کند، زوجه می تواند علیه زوج نزد مرجع قضائی صالح شکایت کیفری علیه شوهر با عنوان خیانت در امانت را مطرح کند.

فروش جهیزیه توسط شوهر

گاهی ممکن است زوج علاوه بر عدم استرداد جهیزیه زوجه، اقدام به فروش اموال او کند، که در این خصوص در قانون برای فروش جهیزیه توسط زوج عنوان مجرمانه خاصی بیان نشده و ممکن است اقدام او با مصادیق مجرمانه سرقت، فروش مال غیر، خیانت در امانت و… مورد رسیدگی و صدور حکم محکومیت گردد. بنابراین در صورت تحقق چنین جرایمی از سوی زوج، زوجه می تواند شکواییه ای علیه مرد تنظیم کند و موضوع را از طریق محاکم کیفری محل وقوع جرم پیگیری نماید.
جهیزیه به ارث می رسد

طبق قانون مدنی زوجین از اموال یکدیگر ارث می برند، به همین دلیل جهیزیه نیز مالی است که متعلق به زوجه است و اگر زمانی زن فوت کند، اموالی که از او به جا می ماند، به میزان سهم الارث به ورثه تعلق می گیرد، جهیزیه نیز به چنین سرنوشتی دچار می‌ شود و اگر زوج و زوجه صاحب فرزند باشند، 1/4 اموال به زوج ارث می رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند 1/2 اموال به زوج ارث رسیده و بقیه اموال میان سایر وراث (پدر، مادر، برادر و خواهر و…) تقسیم می گردد و در صورت فقدان وراث دیگری غیر از زوج الباقی اموال به رد به زوج ارث می رسد.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.