جرم تدلیس در نکاح

وکیل متخصص دعاوی خانواده در مقاله جرم تدلیس در نکاح به بررسی ماهیت، شرایط و مرجع صالح رسیدگی به دعوای فسخ ازدواج به دلیل تدلیس در نظام حقوقی ایران پرداخته است.

امروزه یکی از مشکلات میان زوج های جوان که به واسطه آن کانون های خانوادگی در همان سال های اول از هم می پاشد، نبود صداقت و فریب خوردن یکی از طرفین یا در اصطلاح فریب در ازدواج است که حجمی از پرونده های دادگاه خانواده را به خود اختصاص می دهد. با توجه به پرونده های موجود در دادگاه ها بیشتر فریب هایی که از جانب آقایان صورت گرفته، دروغ در بیان داشتن تحصیلات عالیه، شغل مناسب و یا حتی ادعای فرزندی یکی از خانواده های معروف بودن است و در مقابل فریب هایی که از جانب خانم ها صورت گرفته که بیشتر مبتنی بر پنهان کردن ازدواج در گذشته است که با آشکار شدن این موارد، فریب خورده شکایت خود را تحت عنوان فریب در ازدواج به دادگاه ارائه می دهد.

تدلیس

طبق قانون مدنی تدلیس عبارت است از؛ عملیاتی که موجب فریب طرف مقابل می شود. بر این اساس تدلیس می تواند ضمن عقد نکاح نیز انجام شود و سبب فریب طرف مقابل شود.

تدلیس در ازدواج

تدلیس در ازدواج یا فریب در ازدواج زمانی اتفاق می افتد که شخص با پنهان کردن عیوب خود از طرف مقابل یا ارائه مشخصات غیر واقعی به او، با شخص ازدواج کند در حالی که اگر شخص مقابل از واقعیت آگاه شود اقدام به ازدواج با فرد را نمی کند. تدلیس در ازدواج یا همان فریب در ازدواج می تواند سبب فسخ نکاح از جانب فریب خورده شود.

موارد تدلیس در ازدواج

مواردی که سبب تدلیس در ازدواج می شود، به شرح ذیل عبارتند از؛

الف – عیوب طرفین عقد که برای دیگری پنهان بوده است

عیوب مرد

اگر هر یک عیوب ذیل حین عقد در مرد بوده و زن از آن بی خبر بوده و به سبب آن او را فریب خورده است، برای زن حق فسخ ایجاد می کند؛

• جنون (دیوانگی)،
• خصاء (بیماری جنسی)،
• عنن به شرط اینکه ولو یکبار عمل زناشویی را انجام نداده باشد،
• مقطوع بودن آلت تناسلی به اندازه ای که قادر به عمل زناشویی نباشد.

عیوب زن

اگر هر یک عیوب ذیل حین عقد در زن بوده و مرد از آن بی خبر بوده و به سبب آن او را فریب خورده است، برای مرد حق فسخ ایجاد می کند؛

• جنون (دیوانگی)،
• قرن (بیماری جنسی)،
• جذام (بیماری پوستی)،
• برص (بیماری پوستی)،
• افضاء (بیماری جنسی)،
• زمین گیری،
• نابینائی از هر دو چشم.

ب- فقدان شرط صفت خاص در یکی از طرفین

هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور آن وصف را نداشته برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود خواه وصف مذکور در عقد به صراحت بیان شده یا عقد جداگانه ای بر آن واقع شده باشد، در واقع مواردی که فرد به دروغ صفتی را برای خویش بیان ‌کند یا عیب ظاهری را خلاف واقع نشان دهد یا نسبت به عیب مخفی خود که از آن اطلاع دارد، سکوت نماید سبب فریب گردیده و به تعبیر دیگر طرف مقابل در این نکاح مورد «تدلیس» واقع شده است. بنابراین در تمامی موارد تخلف از شرط صفت، تدلیس محقق نمی‌ گردد، بلکه زمانی تدلیس به حساب می آید که قصد فریب و گول زدن لحاظ شده باشد.

شرایط تحقق شرط صفت

شرط کردن صفت به اشکال ذیل قابل محقق می شود که عبارتند از؛

• بیان صفت به صراحت در ضمن عقد ذکر شود، برای مثال وکیل زوجه می گوید:«موکل خود خانم… را به عقد ازدواج آقای دکتر… با مهریه… درآوردم.»
• مشخص شدن دختر یا پسر به صفتی خاص که عقد هم مبتنی بر آن صفت واقع گردد، قبل از جاری شدن صیغه عقد، برای مثال آنکه دختر و پسر قبل از عقد برای یکدیگر نامه بنویسند و پسر در انتهای نامه با عنوان دکتر… امضاء نماید،
• صحبت ‌های قبل از عقد دختر یا پسر خود را به دروغ دارای اوصاف خاصی معرفی کنند، برای مثال یکی از طرفین خود را دکتر، مهندس و… معرفی کند،
• میان طرفین در مورد صفت هیچ گفتگویی نمی‌ شود، اما بر حسب عرف و عادت عقد بر وجود وصف خاصی نسبت به 2 طرف منعقد می‌ گردد، برای مثال اگر پسر یا دختر مطلبی در مورد بیماری خود نگویند، قضاوت عرف بر آن است که بنابه لزوم سالم هستند و دارای بیماری خاص و مهمی نمی‌ باشند.

اشکال تخلف از شرط صفت

تخلف از شرط صفت به اشکال مختلفی محقق می‌ شود که به شرح ذیل عبارتند از؛

1. به دروغ صفت کمالی را به خود نسبت می‌ دهد یا نقصی را از خود دور می‌ کند، برای مثال فردی خود را مهندس معرفی ‌کند،
2. در عمل بر خلاف واقع کاری انجام ‌دهد که در پی آن صفت کمالی را به خویش نسبت دهد یا نقصی را از خود دور ‌کند. برای مثال آنکه فردی کچل، در مراسم خواستگاری و عقد از کلاه گیس استفاده نماید،
3. با سکوت پرده بر روی نقص خویش گذاشته یا تصور دیگران از کمال خویش را مورد تأیید قرار دهد که به چند حالت قابل تصور است؛

• • فرد نسبت به نقص خویش جاهل ‌باشد، مثال فرد عقیم یا انسان مبتلا به ایدز که خودش نیز از وجود این بیماری در بدنش اطلاعی ندارد، لذا خود را سالم می‌‌ پندارد و طرف مقابل هم تصور می‌‌ کند که با فرد سالمی ازدواج کرده است.
  • فرد نسبت به نقصی که مخفی است و بدون اظهار آن نمی‌ توان نسبت به آن مطلع شد، سکوت می‌ کند، مثال ابتلاء به بیماری سرطان یا عارضه قلبی،
  • فرد به عیب خود علم دارد و نقص هم ظاهر می‌ باشد، لذا سکوت از عیب به معنای کتمان آن نمی‌ باشد، ولی فرد متقاضی ازدواج کوتاهی کرده و در مورد آن دقت و تحقیق ننموده است، لذا به دلیل کوتاهی خویش، تصوری خلاف واقع نسبت به طرف مقابل پیدا نموده است.

ارکان تدلیس در عقد ازدواج

رکن مادی

در رکن مادی باید کار هایی انجام شود که عیب را بپوشاند یا وجود صفتی را که مورد نظر طرف عقد است در دیگری وانمود کند، خواه به وسیله نوشته یا لفظ باشد یا انجام کار های خدعه آمیز.

رکن معنوی

کار هایی که انجام می شود باید عمدی باشد و به قصد فریب طرف مقابل انجام شود. در مورد قانون مدنی حکمی ندارد ولی مفهوم فریب دادن جز به عمد تحقیق نمی یابد.

راه های اثبات تدلیس در نکاح دعاوی

راه های اثبات تدلیس در ازدواج به شرح ذیل عبارتند از؛

• استناد محتویات عقدنامه باشد، برای مثال در عقدنامه ممکن است شغل زوج، پزشک درج شده باشد و بعدا مشخص شود که زوج پزشک نبوده و عقد ازدواج بر این اساس شکل گرفته باشد، یا وصف باکره بودن برای زوجه قید شده باشد ولی زوجه قبلا ازدواج کرده باشد.
• اماره قضائی.
• شهادت شهود عقد می‌باشد و یا اینکه افراد حاضر در جلسه خواستگاری که توافقات انجام شده است.
• اقرار تدلیس کننده.

مدارک لازم برای طرح دعوای تدلیس در ازدواج

برای طرح دعوای تدلیس در ازدواج ارائه مدارک ذیل لازم و ضروری است؛

• شناسنامه و کارت ملی،
• سند ازدواج یا رونوشت سند ازدواج از دفتر ازدواج،
• استشهادیه شهود،
• فیلم عقد یا خواستگاری در صورت وجود،
• وکالتنامه وکیل.

مرجع صالح رسیدگی حقوقی به دعوای فسخ ازدواج به دلیل تدلیس

مرجع صالح برای رسیدگی دعوای فسخ نکاح دادگاه خانواده شهرستان محل اقامت خوانده است.

مرجع صالح طرح و رسیدگی کیفری به شکایت تدلیس در ازدواج

جهت طرح شکایت کیفری تدلیس در ازدواج، دادسرای محل وقوع جرم که در اینگونه موارد، دادسرای محل وقوع عقد ازدواج صالح به تحقیق و دادگاهی که دادسرا در معیت آن است صالح به رسیدگی است.

ضمانت اجرای کیفری تدلیس در عقد ازدواج

قانونگذار علاوه بر ضمانت اجرای مدنی حق فسخ ازدواج در اثر تدلیس یکی از طرفین، در این زمینه ضمانت اجرای کیفری نیز مقرر کرده است و طبق قانون مجازات اسلامی، اگر هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن تدلیس دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن ها واقع شود، مجرم محسوب و به مجازات مقرر در قانون مذکور محکوم خواهد شد.

مجازات جرم تدلیس در عقد ازدواج

طبق قانون مجازات اسلامی مرتکب به حبس تعزیری از 6 ماه تا 2 سال محکوم می گردد، در رویه قضایی مجازات جرم تدلیس در نکاح حبس تعزیری از 3 ماه تا 1 سال خواهد بود که با توجه به مدت حبس چنانچه میزان آن از 3 ماه تا 6 ماه باشد قاضی آن را به جزای نقدی یا مجازات های جایگزین حبس نظیر اقدامات تامینی تربیتی و یا اصلاحی نماید و در شرایطی که مجازات آن از 6 ماه تا 1 سال باشد قاضی در این تبدیل مخیر است و برای بدیل در حبس بیش از 6 ماه باید جهات تخفیف نیز موجود باشد.

تکلیف مهریه پس از فسخ ازدواج به دلیل تدلیس

تکلیف مهریه قبل از نزدیکی

طبق قانون مدنی هروقت عقد ازدواج قبل از نزدیکی به جهت تدلیس یکی از طرفین فسخ شود، زن حق مهر ندارد، مگر در صورتی که موجب فسخ عنن (ناتوانی جنسی مرد) باشد که، در این صورت با وجود فسخ نکاح زن مستحق دریافت نصف مهر است.

تکلیف مهریه بعد از نزدیکی

طبق قانون مدنی اگر عقد ازدواج بعد از نزدیکی به جهت تدلیس یکی از طرفین فسخ شود، زن مستحق دریافت تمام مهریه است. زیرا که به موجب عقد نکاح مالک مهریه می شود. پس از وقوع نزدیکی تمام مهریه به زن تعلق خواهد گرفت.

عده فسخ ازدواج به سبب تدلیس

عده فسخ نکاح مثل عده طلاق 3 طهر است، مگر اینکه زن با اقتضای سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت عده او 3 ماه است و در زمان عده فسخ نکاح زوج حق رجوع ندارد.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.