ناظر و امین اموال

قانون امور حسبی

از جمله مباحث پر کاربرد در حقوق مدنی ایران مبحث ناظر و امین اموال است. مبحث راجع به ناظر و امین اموال از مباحث تخصصی حقوق مدنی است و از آنجا که کمتر حقوقدان یا وکیلی پیدا می‌شود که در مبحث راجع  به ناظر و امین اموال وارد شود ما وکلای موسسه حقوقی طلیعه عدالت و مهر پارسیان سعی نموده ایم مباحث مربوط به ناظر و امین اموال را در مقاله ای تهیه و تنظیم نماییم تا دوستان عزیز که سوالات در باب ناظر و امین اموال داشته اند اطلاعات کافی را کسب نمایند.

مباحث مربوط به ناظر و امین اموال در موادی از قانون امور حسبی آمده است. ناظر و امین اموال در واقع ماده 103 الی  125 قانون امور حسبی را شامل می‌شود. ماده 103 قانون امور حسبی  راجع به ناظر و امین اموال بیان می دارد جدا از مواردی که در قانون مدنی، امین مشخص می‌شود در یکسری از موارد دیگر نیز می بایست امین مشخص شود.: اول در موردی که امین برای مدیریت در سهم الارث متوفی به ترکه جنین اختصاص خواهد یافت مشروط بر آنکه جنین فاقد ولی یا وصی باشد دوم در مورد اموالی است که مختص مصارف عمومی است و همچنین فاقد مدیر باشد.

تعیین ناظر و امین برای سهم الارث جنین

ماده 105 قانون امور حسبی در مورد صلاحیت دادگاهی که می‌تواند برای جنینی که فاقد ولی یا وصی است سخن گفته است که مطابق ماده 105 قانون امور حسبی، دادگاهی می‌تواند برای مدیریت سهم الارث جنین تعیین تکلیف کند که اقامت مادر جنین در حوزه آن دادگاه محرز شود. ضمنا بر اساس ماده 107 قانون امور حسبی در مورد تعیین امین جهت مدیریت سهم الارث جنین، دادستان حوزه قضایی محل اقامت مادر و یا اقربای ( خویشاوندان نزدیک ) جنین می‌توانند به دادگاه درخواست تعیین امین نمایند.

در فرض اینکه در مورد اقربا کدام یک صلاحیت دارند به عنوان امین جنین تعیین شوند ماده 109 قانون امور حسبی تعیین تکلیف نموده است و بیان میدارد مادر جنین نسبت به دیگر اقربا مقدم است و جنانچه از نظر دادگاه، مادر صلاحیت یا شایستگی نداشته باشد و یا مادر قبول ننماید که امین شود حق تقدم با خویشاوندان سببی یا نسبی جنین است.

ماده 120 قانون امور حسبی در باب جنینی که متولد می‌شود مقرر می دارد پس از آنکه جنین متولد شد سمت امین تعیین شده نیز از بین خواهد رفت. به هر حال مطابق قانون مادر جنین یا اقربای سببی و نسبی تا زمانی به سمت امین جنین منصوب هستند که جنین متولد نشده باشد.

تعیین ناظر و امین در خصوص اموالی که به مصارف عمومی اختصاص دارد

اموالی که به مصارف عمومی اختصاص دارد می‌تواند هر مال اعم از منقول و غیر منقول باشد. بدیهی است که ناظر و امین اموال برای اموالی که مصرف عمومی دارند اجتناب ناپذیر باشد در این مورد قانون امور حسبی تعیین تکلیف کرده است و در انتهای ماده 107 قانون بیان می دارد دادستان حوزه قضایی و یا هر ذی نفع قادر خواهد بود خواستار تعیین امین  از دادگاه حوزه قضایی شود.

در مورد مدیریت و اداره اموال مختص به مصارف عمومی ماده 122 قانون امور حسبی اشعار می دارد امین مربوطه می بایست مطابق با شایستگی و مصلحت اموال مدیریت نماید و اموال را در جهت مصارف مربوطه که به وی آموزش داده می‌شود صرف نموده و از تعدی یا تفریط خودداری کند.

تعیین ناظرو امین در اموال عاجز

قانون امور حسبی در مورد امین در اموال عاجز نیز تعیین تکلیف کرده است. در حقیقت ماده 104 در خصوص اشخاص حقیقی وضع شده است که به علت ناتوانی از اداره اموال خود عاجز هستند. این ماده تمثیلی است و تنها اختصاص به اشخاصی که بر اثر امراض و بیماری و یا کهنسالی و کبر سن از اداره اموال عاجز هستند ندارد و کهنسالی و بیماری به عنوان مثال در این ماده بیان شده است و تمامی اشخاصی که به نحوی از انحا از اداره اموال خود عاجز هستند را در بر خواهد گرفت.

اشخاصی که از اموال خود عاجز هستند مطابق ماده 104 قانون امور حسبی می‌توانند از دادگاه جهت اداره اموال خود تقاضای امین نمایند. همچنین ماده 123 قانون امور حسبی، امین تعیین شده در اموال عاجز را در حکم وکیل عاجز دانسته و تمامیاحکام مربوط به وکالت را در این باب جاری می داند.

اثرات قبول و یا رد امین اموال

مطابق ماده 124 قانون امور حسبی تعیین امین نمی‌تواند از زمره عقود باشد هر چند که عاریه عقد است زیرا وقتی امین از طرف دادگاه مشخص می‌شود اراده دادگاه در تعیین امین موثر است و امین تنها می‌تواند قبول یا رد کند و از این باب تعیین یا نصب امین می‌تواند ایقاع باشد.

به هر حال مطابق ماده، امین تنها سه روز مهلت خواهد داشت که پس از ابلاغ دادگاه قبول سمت امانت نماید و مطابق قانون ایین دادرسی مدنی قبول یا عدم قبول خود را به دادگاه صالح اطلاع دهد. اگر امین تعیین شده قبول نماید که بحثی نیست و به سمت امانت منصوب می‌شود و اگر قبول ننماید و یا قبولی خویش را به اطلاع دادگاه نرساند، دادگاه شخص دیگری را به سمت امانت تعیین خواهد کرد جز در مواردی که امین دیگر تعیین نشود و امین اولی قبول خود را به اطلاع دادگاه برساند به سمت امانت ابقا خواهد شد.

مداخله دادستان در باب تعیین امین

قانون امور حسبی در باب تعیین ناظر و امین اموال در مواد گوناگون  وظایف و تکالیفی بر عهده دادستان قرار داده است. اولین وظیفه دادستان : ماده 108 قانون امور حسبی شناسایی و معرفی اشخاصی که می‌توانند  مناسب با سمت امانت باشند را به عهده دادستان گذاشته است و دادستان قادر خواهد بود پس از تحقیق در مورد اینکه آن شخص می‌تواند از پس سمت امانت بر بیاید را به دادگاه صالح معرفی کند.

در هر حال مطابق ماده ذکر شده دادگاه از میان اشخاصی که دادستان معرفی می نماید اگر در پرونده ای نیاز به امین باشد می‌تواند آنها را به سمت امین منصوب نماید. بنابراین معرفی اشخاصی که اهلیت امانت را دارند با دادستان است و انتخاب آنها با دادگاه صالح است.

دومین وظیفه دادستان در خصوص تعیین امین: در ماده 113 قانون امور حسبی نگهداری و نظارت در مواردی که نیازمند به وجود امین است تا زمانی که امین از طرف دادگاه مشخص نشود را به عهده دادستان قرار داده است.

از این ماده استنباط می‌شود تا وقتی که در موضوعات نیازمند به تعیین امین در صورت عدم تعیین امین، وظایف حراست و نگهداری اموال محتاج به امین، دادستان در حکم ناظر و امین اموال است. سومین وظیفه دادستان در خصوص تعیین امین در ماده 107 قانون امور حسبی بیان شده است که مطابق آن دادستان می‌تواند برای جنین و یا اموالی که مصرف عمومی دارند به  دادگاه تقاضای تعیین امین ارائه دهد.

وظایف مامورین کنسولی در خصوص تعیین امین

در مبحث قبل وظایف و تکالیف دادستان را در باب معرفی امین مطابق مواد مصرحه قانونی بیان نمودیم. در برخی موارد در جهت تعیین امین وظایفی بر عهده مامورین کنسولی سفارتخانه ها قرار دارد. ماده 114 بیان می دارد تعیین امین برای اموال اتباع ایرانی که اقامت کشورهای خارجی را دارند بر عهده مامورین کنسولی است و البته می‌توانند به صورت موقت نه دائم نصب امین نمایند و بعد از مهلت ده روزه مدارک مربوط به نصب امین موقت را از طریق وازارت امور خارجه به وزارت دادگستری ایران ارسال نمایند.

در این فرض امین موقت زمانی به عنوان امین منصوب تعیین می‌شود که دادگاه شهرستان تهران به بررسی تصمیم مامور کنسولی رسیدگی نموده و تصمیم وی را تنفیذ نماید.

ماده 115 قانون امور حسبی نیز در تکمیل ماده 114 وضع شده و بیان می دارد تمام اختیارات و وظایفی که در خاک جمهوری اسلامی ایران در نصب امین به عهده دادستان گذاشته شده است  در خارج از ایران بر عهده مامورین کنسولی است.

 

ناظر بر امور امین – ناظر و امین اموال

در مباحث قبلی بیان شد که معرفی امین در اکثر موارد با دادستان است و البته حکم به نصب یا تعیین امین با دادگاه صالح است. به هر صورت دادگاه این اختیار را دارد که برای ادره و مدیریت درست امین ناظر تعیین نماید و این فرض در ماده 111 قانون امور حسبی تجلی یافته است و از اختیارات انحصاری دادگاه است.

برای اتباع ایرانی مقیم ایران دادگاه محل شخص محتاج به امین و در مورد اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور، دادگاه شهرستان تهران می‌تواند ناظر اموال یا ناظر امین انتخاب نماید ضمن اینکه اگر چند امین و یا چند ناظر در امور مداخله داشته باشند دادگاه اختیارا در تعیین محدوده وظایف و تکالیف آنها را نیز خواهد داشت و می‌تواند وظایف و تکالیف آنها را از هم تفکیک نماید.

 

خدمات موسسه حقوقی طلیعه عدالت و مهر پارسیان

همانطور که در سطور بالا بیان شد احکام مربوط به تعیین امین و وظایف و اختیارات امین و همچنین تکالیف اشخاص ناظر بر امور امین از مباحث حقوقی و پیچیده است و به همین دلیل کمتر حقوقدان یا وکیل هستند که وارد مباحث تخصصی امور حسبی و ناظر و امین اموال شود.

چنانچه شما عزیزان خواستار خدماتی در خصوص تعیین امین هستید حتما با وکیل متخصص در امور حسبی یا وکیل متخصص در باب تعیین امین مشورت نمایید. موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهر پارسیان با بهره گیری از وکلای متخصص و مجرب و با تشکیل گروه وکلای مهر و جمعی از قضات با زنشسته مفتخر است در باب تعیین ناظر و امین اموال به شما عزیزان مشاوره حقوقی داده و پرونده‌های حقوقی شما را پذیرا باشد.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *