بذل مهریه – رجوع از بذل مهریه

در بحث حقوق خانواده و ازدواج، علاوه بر حقوق غیر مالی و عاطفی که عمده مباحث حقوق خانواده را شکل می دهد، حقوق مالی زوجه از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. در زندگی مشترک زن وشوهر به حکم قانون دارای حقوقی نسبت به یکدیگر هستند و یکی از حقوق به نفع زن بر ذمه شوهر، مهریه می‌باشد. مهریه یکی از مسائل مالی مهمی است که در این زمینه وجود دارد.

در تعریف مهریه مال عین معینی است که زن به موجب عقد نکاح مالک آن می‌شود یا تعهد مالی که به صورت دین بر ذمه ی شوهر قرار می گیرد. امکان بخشیدن هرنوع حق مالی برای هرشخصی وجود دارد. ذیحق می‌تواند درکمال عقل واختیار نسبت به گذشت ازاموال وداراییهای خود اقدام نماید. اما دربذل مهریه، قبول بذ ل توسزط شوهر لازم وضروری است.

• آیا بامفهوم بذل مهریه آشنایی دارید؟ در صورت بذل مهریه با سند عادی، با توجه به رسمی بودن سند ازدواج، ادعای بذل مهریه قابل قبول است؟
• بذل مهریه چه آثار وتبعات حقوقی دارد؟ آیا امکان رجوع ازبذل مهریه وجود دارد؟

سوالات حقوقی درباره بذل مهریه وامکان رجوع ازبذل مهریه، توسط وکیل متخصص در حقوق خانواده، همکار گروه وکلای مهر، پاسخ داده خواهد شد.

مطالبه مهریه

در صورتی که مهریه عین معینی باشد و در لحظه ی عقد موجود باشد، از زمان عقد، زن مالک آن می‌گردد و هر تصرفی که بخواهد در آن می‌تواند انجام دهد. هرگاه موضوع مهریه دین باشد (به طور مثال،چند سکه ی طلا) این تعهد بر ذمه ی شوهر است و در صورت عندالمطالبه بودن، هر زمان می‌تواند آن را مطالبه کند.

بذل مهریه

همانطور که عرض شد، بری کردن ذمه مرد وبذل مهریه توسط زن با سند رسمی وعادی، قابل انجام است که هرکدام تبعات خاص خود را دارد. در صورتی که زن مایل به طلاق باشد و مرد با طلاق موافق نباشد، می‌تواند با بذل مهریه ویا پرداخت مبلغی کمتر یا بیشتر ازمهریه موافقت شوهر رابرای طلاق جلب نماید.

رجوع از بذل مهریه

زن می‌تواند از تعهد مالی مهریه که به نفع او شده است صرف نظر کند و به شوهر ببخشد. در قانون بخشش مهریه به دو صورت انجام می‌شود که هر کدام شرایط خاص خود را دارد.

1-هبه

2-ابراء

با این اوصاف در صورتی که مهریه به صورت دین بوده باشد و هنوز شوهر مهریه را به زن پرداخت نکرده باشد، با بذل مهریه توسط زن، مشمول ابراء می‌شود و طبق ماده ی 289 ق.م. ابراء، از موارد سقوط تعهدات است و با ابرای شوهر دیگر امکان رجوع از بذل مهریه، نیست. بر اساس ماده ی 289ق.م. ابراء فقط نسبت به دیون می‌باشد و مقررات هبه در آن اجرا نمی‌شود.

بنابراین اگر موضوع مهریه تعدادی سکه باشد که از طرف زن به شوهر بخشیده شده باشد این دین ساقط شده و دیگر امکان رجوع برای زن نمی‌باشد ولو در سند ازدواج عنوان هبه درج شده باشد. نکته ای که در این زمینه وجود دارد این است که در ماده ی 795قانون مدنی  ازلفظ مال به عنوان موضوع  هبه صحبت کرده است و حال اینکه دین هم به عنوان مالی است که در صورت بخشیده شدن می‌توان به آن رجوع کرد در حالی که دین جزء دارایی محسوب نمی‌شود و درنتیجه قابل رجوع نیست.

در مطلب دیگر در صورتی مالی را موهو به می دانند که موجود باشد و به قبض و اقباض زن رسیده باشد و در صورتی که زن مال را بخشید بتوان رجوع کند و دو باره استرداد کند و این در مورد دین غیر قابل تصور است چون موجود نیست تا قابل تسلیم باشد و در نتیجه با ابراء ساقط می‌گردد و امکان رجوع نیست. در ماده ی 806ق.م. با اینکه هبه ی دین را مطرح کرده ولی در ادامه ی ماده از عدم امکان رجوع از استرداد دین صحبت به میان آورده است.

اما در صورتی که مهریه عین معین باشد و یا به عبارتی موجود باشد و به زوجه رسما منتقل و تسلیم شده باشد و زن مال را به شوهر بذل کند، و در صورتی که مال را شوهر قبض کرده باشد ویا در ید او باشد، می‌تواند استرداد کند و در اصل در این صورت رجوع به بذل، امکان پذیر می‌باشد.

هبه معوض

هبه غیر معوض در صورتی است که زن بدون عوض مهریه ی خود را به طرف دیگر ببخشد و زن می‌تواند از مالی که هبه کرده است رجوع کند. در مقابل هبه ی معوض این است که زن در ازای انجام فعل یا عدم انجام کاری مهریه ی خود را بذل کند.مثلا زن در ازای موافقت شوهر باطلاق، مهریه ی خود را ببخشد.

در صورتی که در هبه ی معوض عوض انجام یا پرداخت نشود از هبه می‌توان رجوع کرد و دیگر هبه غیر قابل رجوع نیست. مثال اینکه زن در ازای طلاق مهریه ی خود را هبه کند و طلاق انجام نشود. در هبه ی معوض زن نمی‌تواند از مهریه ی خود رجوع و آن را مسترد کند.803ق.م. اما هرگاه بذل مهریه در ازای طلاق باشد و در دوران عده زن از مهریه رجوع کند چون بنا به حکم قانون طلاق بائن می‌باشد با رجوع زن به مهریه، طلاق رجعی می‌شود و مرد هم می‌تواند از طلاق رجوع کند. بند 3 ماده ی 1145ق.م.

تشریفات هبه مهریه

هرگاه زن و شوهر عقد نکاح را منعقد می‌کنند و سند رسمی صادر می‌گردد در صورتی که مهریه را تعیین کرده باشند در سند ازدواج درج می‌گردد و به عنوان تعهد مالی بر ذمه ی شوهر قابل اجرا می‌باشد و بنابراین زن می‌تواند با مراجعه به واحد اجرای ثبت مهریه را مطالبه کند. در صورتی که نخواهد از این اختیار خود استفاده کند و بخواهد مهریه ی خود را به همسر خود هبه و بذل کند، در این صورت چون زن مهریه را که مالک آن می‌باشد را به شوهر خود هبه می‌کند در نتیجه برای اینکه هبه طبق قوانین قانونی و معتبر شناحته شود به حکم ماده ی 47 قانون ثبت باید در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد  و این امر اجباری است در غیر اینصورت اعتباری نخواهد داشت و هبه ی مهریه انجام نشده تا قابل رجوع باشد.

بنابراین برای اینکه هبه ی زن معتبر شناخته شود باید با سند رسمی هبه و بذل کند و با سند عادی معتبر نمی‌باشد. اگر هبه مهریه با سند عادی باشد باید اصالت آن درمحکمه به اثبات برسد.

مشاوره حقوقی تخصصی خانواده

در این مقاله سعی گردید تا با ارائه ی مطالب مهم و کافی در زمینه ی بذل مهریه و امکان رجوع ازمهریه، تا حدودی به سؤالات شماعزیزان پاسخ داده شود لذا می‌توانید با مراجعه به موسسه‌ی حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه ی عدالت و مهر پارسیان و بهره مندی از مشاوره ی وکلای متخصص در امور خانواده، سوالات حقوقی خود را در میان بگذارید.