عده

عده مدت زمان مشخصی است که پس از طلاق یا فسخ یا فوت همسر، زن حق ازدواج مجدد در آن مدت را ندارد و چنانچه طلاق از نوع قابل بازگشت یا همان رجعی باشد، مرد و زن می‌توانند بدون ثبت ازدواج مجدد به یکدیگر رجوع کنند.

یکی از اهداف رعایت عده که در عرف به نگه داشتن عده معروف است؛ آگاهی از حامله نبودن زن و اطمینان از عدم بارداری زن می‌باشد.

انحلال و پایان دادن به ازدواج به یکی از دلایل و انقضای نکاح، به مرد، اجازه ازدواج مجدد، بلافاصله پس از انحلال یا انقضا ازدواج را می‌دهد.

البته در صورت طلاق دادن زن، با طلاق قابل رجوع، مرد، تا پایان عده و باقی بودن حق رجوع، امکان ازدواج مجدد، بدون رضایت همسری که در عده رجعیه، قرار دارد را ندارد یا امکان ازدواج با خواهر آن زن، تا زمان پایان عده، وجود نخواهد داشت.

اگر در زمان عده طلاق، یکی از زوجین، فوت نماید، دیگری از وی ارث می‌برد.

امکان ازدواج، برای زن، بلافاصله بعد از طلاق، به دلیل وجود عده، وجود ندارد.

مدتی که در قانون، به عنوان محدودیت ازدواج مجدد زن، پس از طلاق، فسخ، فوت همسر یا باطل شدن ازدواج، تعیین شده را، عده می‌نامند.

• آیا از شرایط و موانع ازدواج مجدد زن، اطلاعاتی دارید؟

• زمان عده طلاق با وفات متفاوت است؟

• آیا در ازدواج موقت و پس از انقضاء ازدواج مجدد، عده وجود دارد؟

• عده زن حامله، پس از طلاق یا فوت همسر، چه مدت است؟

• مدت انواع عده، چه میزان است؟

پاسخ به سؤالات حقوق خانواده، در تخصص وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در دعاوی خانواده، قرار دارد.

جهت اطلاع از حقوق خانواده و تکالیف زوجین، قبل از ازدواج، در هنگام ازدواج و پس از اتمام و انحلال نکاح، مطالعه مطالب مندرج در وبسایت تخصصی حقوق خانواده، گروه وکلای مهر پارسیان، به شما توصیه می‌شود.

جهت کسب اطلاعات تکمیلی، می‌توانید از مشاوره حقوقی، وکلای دادگستری مؤسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهرپارسیان، بهره‌مند شوید.

تعریف عده

همان‌گونه که بیان شد مدت زمانی که زن، پس از انحلال عقد ازدواج یا فوت همسر و یا انقضا مدت در ازدواج موقت، امکان ازدواج مجدد ندارد و محدودیت ایجاد شده برای زن را عده می‌گویند.

عده، انواع مختلفی دارد، گاه در اثر فوت شوهر یا طلاق، این محدودیت اعمال می‌شود؛ گاهی در موضوع فسخ و انفساخ ازدواج و یا بذل مدت در ازدواج موقت، نزدیکی و هم بستری مرد و زن به اشتباه و به تصور داشتن رابطه زناشویی، ایجاد محدودیت و ازدواج بعدی زن، به مدت موقت، می‌نماید؛ انواع عده، در ادامه شرح خواهد داده شد.

عده طلاق، عده فسخ ازدواج، عده انفساخ عقد دائم

با توجه به یکی بودن احکام عده زن در طلاق، فسخ و انفساخ عقد دائم، همه احکام این سه مورد در همین بخش، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

زنانی که “عده طلاق “ندارند، زنان باکره و زنان یائسه، هستند؛ زنانی  که در طول زندگی مشترک با همسرشان، همبستری نداشته و باکره مانده‌اند، در موارد طلاق، فسخ یا انفساخ ازدواج، عده ندارند.

اما هر زنی که در طول زندگی مشترک، حتی برای یک بار نزدیکی با شوهر داشته باشد، ملزم به رعایت عده طلاق یا فسخ و انفساخ می‌باشد.

زنان یائسه، به زنانی گفته می‌شود که به دلیل بالا بودن سن، عادت ماهیانه، ندارند و از سن بارداری، خارج شده‌اند.

زمان دقیق یائسگی، بستگی به عوامل موروثی، تغذیه‌ای و سن و سال برمی‌گردد؛ عدم وجود عادت ماهیانه به دلیل بیماری، دلیل یائسگی، نیست.

عده طلاق، فسخ یا انفساخ ازدواج، برای زن حامله، تا زمان تولد فرزند می‌باشد؛ زایمان طبیعی، سزارین و یا سقط جنین، باعث اتمام عده می‌شود حتی اگر یک روز پس از طلاق، وضع حمل، انجام شود عده زن حامله، به اتمام رسیده و می‌تواند ازدواج کند.

عده زن غیر باردار، معمولا سه بار عادت ماهیانه است، با توجه به اینکه صیغه طلاق در زمان عادت ماهیانه، اجرا نمی‌شود و در طهر مواقعه، انجام می‌شود؛ ابتدای عده همین طهر، محسوب می‌شود.

پس از دو بار عادت ماهیانه و استحمام در مرحله سوم، عده زن غیر باردار، به اتمام می‌رسد و امکان ازدواج مجدد زن، وجود دارد اما با توجه به اینکه، فسخ و انفساخ، در طهر مواقعه (فاصله بین دو عادت ماهیانه که در آن مدت رابطه زناشویی واقع شده است)، قابل انجام است، سه طهر کامل که هیچ همبستری با شوهر انجام نشده باشد، عده فسخ و انفساخ ازدواج است.

در زنانی که عادت ماهیانه منظم ندارند، به واسطه بیماری، عادت ماهیانه آنها به هم ریخته است و یا اصلا عادت ماهیانه نمی‌شوند سه ماه کامل عده تعیین شده است.

اما درباره زنانی که به دلیل مفقودالاثر شدن همسرشان، با تجویز و اجازه رای دادگاه، از شوهرشان طلاق غیابی، می‌گیرند، به صورت کاملا استثنایی، عده طلاق، مانند عده وفات، یعنی چهار ماه و ده روز می‌باشد.

عده فوت شوهر

پس از فوت شوهر، اعم از ازدواج دائم یا ازدواج موقت، زن مکلف به نگه داشتن عده فوت، به مدت چهار ماه و ده روز می‌باشد.

در فوت شوهر، فرقی در باکره بودن، یائسه بودن و یا سایر شرایط، نیست و در هر صورت، زن مکلف به نگاه داشتن، عده می‌باشد.

اما اگر زن در زمان فوت شوهر، حامله باشد، فقط عده حمل، یعنی تا زمان تولد فرزند، باید رعایت شود که ممکن است از عده عادی، کمتر یا بیشتر باشد.

شروع عده وفات، از زمان فوت شوهر، می‌باشد و زمان اطلاع زن، از وفات شوهر، ملاک عمل نیست.

عده ازدواج موقت

انحلال یا پایان ازدواج موقت، می‌تواند به دلیل انقضای مدت زناشویی، بذل مدت در ازدواج موقت یا فسخ و انفساخ ازدواج موقت، انجام می‌پذیرد.

احکام عده در ازدواج موقت، در همه موارد ذکر شده یکسان است و شرح داده خواهد شد؛ مانند ازدواج دائم، زنانی که عقد ازدواج موقت آنها، به هر دلیل منقضی و منحل شده است به شرط یائسه بودن و باکره بودن، عده ندارند.

اما رابطه زناشویی داشتن، ولو یکبار در طول ازدواج موقت، باعث محدودیت عده می‌شود.

عده انقضا و بذل مدت در ازدواج موقت و همچنین عده فسخ یا انفساخ نکاح موقت (صیغه) دو بار عادت ماهیانه است که غالبا دو ماه می‌باشد.

اگر ازدواج موقت در طهر مواقعه، به اتمام برسد، زن باید دو طهر کامل، عده نگه دارد.

در انقضای ازدواج موقت، اگر زنی، بنا بر بیماری یا به هر دلیل دیگری، شرایطی دارد که عادت ماهانه نمی‌بیند، از موارد اسقاط عده نیست و این‌گونه زنان، لازم است که عده تعیین شده را رعایت نمایند؛ در رعایت عده، در این شرایط، هیچ تفاوتی بین ازدواج دائم و موقت، وجود ندارد.

عده نزدیکی به شبهه

گاهی اوقات زن یا مردی به واسطه اشتباه با طرف مقابل رابطه زناشویی برقرار می‌کند؛ مثلا اگر زن نداند که عقد ازدواج در ایام عده ممنوع است و رابطه منجر به ازدواج و انجام عمل زناشویی شود، اشتباه حکمی صورت گرفته است یعنی این اشتباه به دلیل عدم آگاهی از حکم است.

در مواردی هم که زن، مرد دیگری را به اشتباه اینکه شوهر وی می‌باشد، به بستر خود پذیرفته و این رابطه منجر به عمل زناشویی می‌شود؛ این اشتباه، اشتباه موضوعی است.

اما در مواردی که زن مورد تجاوز به عنف (زور) و اکراه قرار می‌گیرد، هم حکم قضیه در نگه داشتن عده، مانند وطی (رابطه زناشویی) به شبهه، می‌باشد.

اگر زنی که در اثر اشتباه، اکراه و یا به زور عمل زناشویی انجام داده و مجرد باشد، باید مانند زنی که مطلقه است، سه طهر، عده نگه دارد مگر اینکه در اثر این اشتباه باردار شده باشد که عده آن تا زمان زایمان است.

اما اگر زنی که در اثر اشتباه، نزدیکی کرده، شوهر داشته باشد، لازم است، سه ماه با شوهرش همبستر نشود و نزدیکی انجام ندهد و این عدم تمکین زن به دلیل داشتن عذر موجه، موجب اسقاط نفقه (مخارج و هزینه زندگی) نیست.

مختصری از احکام عده طلاق، وفات، فسخ و انفساخ نکاح، برای شما عزیزان، تهیه و تنظیم گردید.

در صورت تمایل به مشاوره حضوری خانواده و یا مشاوره با وکیل خانواده، می‌توانید با گروه وکلای مهر پارسیان، در سراسر کشور تماس حاصل فرمایید.

انجام مشاوره حقوقی با وکلای برجسته حقوق خانواده، امکان به نتیجه رسیدن و اتخاذ تصمیم صحیح را برای شما هموار خواهد نمود.

آیا زن می‌تواند در زمان عده طلاق مجددا ازدواج کند؟

در مدت عده طلاق زن اجازه ازدواج مجدد نخواهد داشت.

آیا همسر موقت پس از فوت شوهر باید عده نگه دارد؟

پس از فوت شوهر، اعم از ازدواج دائم یا ازدواج موقت، زن مکلف به نگه داشتن عده فوت، به مدت چهار ماه و ده روز می‌باشد.