مجازات شرب خمر

 در مقاله مجازات شرب خمر به بررسی ماهیت، شرایط اثبات، مجازات و مرجع صالح رسیدگی به جرم شرب خمر خواهیم پرداخت.

شرب خمر از اصطلاح­ های به کار رفته در نظام کیفری ایران می­ باشد و به معنی استعمال‌ کردن مشروبات الکلی یا سکرآور است. خوردن مسکر موجب حد بوده اعم از آنکه کم باشد یا زیاد مست کند یا نکند و خالص باشد یا مخلوط، به ­تعبیر دیگر شرب خمر به استعمال مشروبات الکلی گفته می­ شود.

سکر

سکر به حالتی است که عقل توان تصمیم گیری درستی ندارد، قدرت تفکر تضعیف یا زائل می­ شود، حالت سکر از طریق نوشیدن، تزریق یا تدخین حاصل می­ شود.

مسکر (خمر)

مسکر (خمر) مایعی است که نوشیدن آن مستی­ آور است و به­ هر چیزی که سکر (مستی) آور باشد و مصرف آن باعث تضعیف یا زائل شدن قدرت تفکر مصرف کننده شود، مسکر گفته می­ شود.

انواع مسکر ها یا آشامیدنی ­های مست کننده

در کتاب‌ های فقهی به جای لفظ مسکر، واژۀ خمر نیز به کار می‌ رود که شامل هر مسکری می‌ شود، که خوردن مسکر موجب حد است. اعم از آنکه میزان خوردن آن کم باشد یا زیاد، مست کند یا نکند، خالص یا مخلوط باشد به حدی که آن را از مسکر بودن خارج نکند.

• شراب (آنچه از انگور گرفته می‌ شود)،
• نبیذ (آنچه که از خرما گرفته می‌ شود)،
• نقیع (آنچه که از کشمش گرفته می‌ شود)،
• بتع (آنچه که از عسل گرفته می‌ شود)،
• مزر (آنچه که از جو گرفته می‌ شود).

نکته: آب جو در حکم شراب است، اگرچه مست کننده نباشد و خوردن آن موجب حد است.

نکته: خوردن آب انگوری که خود به جوش آمده یا به وسیلۀ آتش یا آفتاب و مثل آن جوشانده شده است، حرام است اما موجب حد نمی‌ باشد.

راه­ های اثبات شرب خمر

اثبات شرب خمر به 3 روش ذیل قابل اثبات است که عبارتند از؛

• اقرار متهم نزد قاضی

اقرار ‌یعنی اینکه خود شخص مرتکب صورت پذیرفتن جرمی ‌از سمت خود را اعلام کند و اقرار از طریق لفظ‌ یا نوشتن‌ یا اشاره (در صورت عدم امکان از طریق فعل) انجام می‌ شود و در هر صورت باید روشن و شفاف و خالی از ابهام باشد.

تعداد اقرار برای اثبات جرم شرب خمر

بطور معمول ‌یک بار اقرار برای اثبات ارتکاب جرایم کافی است، ولی در مواردی مثل برای اثبات ارتکاب جرم شرب خمر نیاز به دوبار اقرار است.

اوصاف فرد اقرار کننده

فرد اقرار کننده باید دارای اوصاف ذیل باشد که عبارتند از؛

1. عاقل بودن،
2. بالغ بودن،
3. مختار بودن.

علل بی اعتباری اقرار

اگر فرد اقرار کننده تحت شرایط اکراه، اجبار، شکنجه، اذیت و آزار روحی‌ یا جسمی‌ اقرار باشد، اقرار او فاقد ارزش و اعتبار است.

• شهادت

شهادت به این شکل است که فردی ثالث خارج از طرفین شاکی و متهم به عنوان ‌یک شاهد از وقوع جرم توسط فرد‌ یا متهم نزد مقام قضایی خبر دهد.

شهادت شرعی

شهادت در صورتی شرعی محسوب می‌ شود که قانون گذار آن را معتبر و دارای حجیت بداند.

شرایط شاهد به هنگام ادای شهادت

شاهد شرعی در زمان ادای شهادت باید دارای شرایط ذیل باشد که عبارتند از؛

• بلوغ،
• عقل،
• ایمان (مسلمان باشد)،
• عدالت،
• طهارت مولد (حلال‌ زاده باشد)،
• ذی­ نفع نبودن در موضوع،
• نداشتن خصومت با طرفین‌ یا ‌یکی از آن ها،
• عدم اشتغال به تکدی،
• ولگرد نبودن شاهد،
• شهادت باید با قطع و یقیین باشد، (شهادتی که بر اساس احساس و گمان باشد فاقد اعتبار است)،
• اگر شهادت 2 شاهد با هم تطابق نداشته نباشد، آن شهادت ­ها فاقد ارزش و اعتبار است.

تعداد شاهد برای اثبات جرم شرب خمر

تعداد شاهد لازم برای اثبات کلیه جرایم 2 شاهد مرد است، جرم شرب خمر از جمله جرایمی است که با شهادت دو مرد قابل اثبات است.

• علم قاضی

در این روش برای اثبات شرب خمر، علم و تجربه قاضی بسیار مهم است، لذا قاضی با استفاده از مدارک و نشانه هایی از جمله فیلم دوربین مداربسته یا صدای ضبط شده و… و همچنین از گفت و گویی که با متهم و شاهدان داشته باشد، می­ تواند علم پیدا کند که مرتکب اقدام به شراب خواری کرده است یا خیر و بر مبنای آن حکم خود را صادر نماید.

اضطرار در استعمال

اگر هرگاه کسی مضطر شود که برای نجات از مرگ یا جهت درمان بیماری سخت به مقدار ضرورت شراب بخورد محکوم به حد نخواهد شد. مصادیق اضطرار در شرب خمر موارد ذیل است و شامل موارد دیگری نمی­ شود که عبارتند از؛

1. نجات از مرگ،
2. درمان بیماری سخت. (قید سخت در مورد بیماری بستگی به نظر عرف یعنی ‌عرف پزشکی دارد)

نکته: اگر کسی دچار بی‌ خوابی شده است و برای اینکه به خواب برود شراب بنوشد دارای مسئولیت کیفری خواهد بود.

حکم شرب خمر

شرب خمر (مصرف مسکر) از قبیل؛ خوردن، تزریق و تدخین آن کم باشد ‌یا زیاد، جامد باشد‌ یا مایع، مست کند‌ یا نکند، خالص باشد‌ یا مخلوط به ‌گونه‌ ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است و حد به معنی مجازاتی است که میزان و کیفیت آن در شرع اسلام مشخص و معین شده باشد (در قرآن نوع مجازات و کیفیت آن برای فعل شرب خمر معین گردیده است) حد شرب مسکر برای مرد یا زن 80 ضربه شلاق است.

مجازات تکرار جرم شرب خمر

شرب خمر جزء جرایم حدی می­ باشد که مجازاتش توسط شارع مقدس تعیین شده و قاضی هیچگونه دخل و تصرفی بر آن ندارد، و مجازات آن ۸۰ ضربه شلاق است و اگر فردی 3 بار مرتکب شرب خمر گردد و هر 3 بار مجازات حد (80 ضربه شلاق) بر آن فرد اعمال گردد و اگر فرد برای بار چهارم مرتکب شرب خمر شود، حکم او اعدام است.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

حکم شرب خمر غیر مسلمان

حد شرب غیر مسلمان فقط در صورت تظاهر در معابر یا اماکن عمومی به شرب خمر به 80 ضربه شلاق محکوم می‌ شود و اگر مصرف خمر (مسکر) توسط غیر مسلمان علنی نباشد، لکن مرتکب در حال مستی در معابر یا اماکن عمومی ظاهر شود به مجازات ذیل محکوم می‌ گردد؛

1. حبس 10 روز تا 2 ماه،
2. 74 ‌ضربه شلاق.

مسئولیت کیفری ناشی از جرم شرب خمر

• مستی علی­‌ الاصول رافع مسئولیت ­کیفری نیست و منظور از مستی در اینجا مستی تعمدی است که باعث مسئولیت کیفری شخص مست می‌ شود، به ­تعبیر دیگر فرد عمدی اقدام به استعمال خمر می­ نماید تا بتواند جرم را با تهور و قوت قلب بیشتری انجام دهد با قصد پیشین وی بر ارتکاب جرم چنین شخصی علاوه بر مجازات جرم ارتکابی به مجازات شرب خمر نیز محکوم خواهد شد.

نکته: جنون محکوم‌ علیه به هر درجه که باشد به هیچ وجه مانع اجرای حد نخواهد بود.

• مواردی که مستی رافع مسئولیت کیفری فرد است؛

الف) اما مستی اتفاقی رافع مسئولیت کیفری است، یعنی آنکه شخص بدون اطلاع از تأثیری که خمر بر مزاج و روان او دارد مبادرت به استعمال مسکر نماید و بطور کامل مسلوب ‌الاراده گردد و در این حالت اگر مرتکب جرمی شود، مبرا از مسئولیت کیفری است که عبارتند از؛

* مرتکب در حال ارتکاب جرم مست باشد،

** شرب خمر با علم به سکرآور بودن و مخدر بودن آن صورت نگرفته باشد،

*** درجه مستی به‌اندازه ‌ای باشد که به­کلی از مرتکب سلب اختیار و اراده نموده باشد.

ب) اما مستی به عادت یا الکلیسم یعنی مصرف مفرط الکل در زمان­ های طولانی که منجر به دگرگونی ‌های روانی و جسمانی عمیق شده و باعث اختلالات قوای عالی روانی مانند اختلال در قضاوت و استدلال گردد و مبتلایان به این نوع مستی را که مرتکب جرمی شوند را نمی‌ توان به کلی از مجازات معاف دانست زیرا شخص معتاد به الکل از تأثیرات آن بی‌ اطلاع نمی‌ باشد، ولی با توجه به اینکه الکل قوۀ ارادۀ این دسته از افراد را سلب یا به شدت تضعیف نموده است نمی‌ توان آنان را مثل اشخاصی که قوه عاقلۀ‌ آن ها بطور کامل پا برجاست، مسئول دانست، بنابراین حالت مستی در این اشخاص را می‌ توان از جمله کیفیات مخففه محسوب نمود.

نکته: این نوع از مستی ­ها می­تواند از علل شخصی رافع مسئولیت کیفری است و معافیت فرد مست از مجازات گردد ولی تأثیری در حق سایر شرکاء و معاونین ندارد. مبنای مبرا بودن فرد مست از مسئولیت کیفری این است که چون ملاک اعمال مجازات وجود اختیار اراده نزد عامل جرم است، نمی‌ توان مجرم را که به واسطۀ استعمال خمر با توجه به شرایط مذکور مسلوب ‌الاراده و مسلوب ‌الاختیار گردیده، مجازات نمود.

مجازات ارتکاب به جرم شرب خمر

اوصاف «عاقل، بالغ، قاصد و مختار بودن» مرتکب جرم شرب خمر مجازات او را در زمره مجازات حدی قرار می­دهد و در صورت فقدان این اوصاف در مرتکب مشمول مجازات حدی نمی­ شود و تعزیر می­ گردد.

نکته: فارق از مقدار الکلی که مرتکب مصرف کرده باشد و خواه حالت سکر رفته یا نرفته باشد، همچنان مجازات حد بر او اعمال می­ شود، زیرا مقدار و خالصی الکل هیچ اهمیتی ندارد.

مجازات شرب خمر در ملاء عام

طبق کتاب پنجم بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، اگر کسی بطور علنی و در مکان­ های عمومی مرتکب شرب خمر شود و به نوعی با رفتار خود تبلیغ شرب خمر را بکند، به مجازات ذیل محکوم خواهد شد؛

1. به 80 ضربه شلاق حدی،
2. مجازات حبس از 2 ماه تا 6 ماه.

مجازات دایر کردن اماکن برای شرب خمر

طبق کتاب پنجم بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، هر کس مکانی را برای شراب خواری انتخاب و راه­ اندازی کند و دیگران را هم برای شرب خمر دعوت کند، به مجازات ­های ذیل محکوم خواهد شد؛

1. به 74 ضربه شلاق حدی،
2. مجازات حبس از 3 ماه تا 2 سال،
3. یا جزای نقدی از 60 میلیون تا 200 میلیون ریال.

نکته: اگر فردی مرتکب هر 2 جرم (شراب خواری و ایجاد مکان) گردد، به اشد مجازات محکوم می­ شود.

مجازات جرم شرب خمر توسط افراد نابالغ

• مجازات شرب خمر برای طفل دختر زیر ۹ سال

طبق قانون مجازات اسلامی اگر مرتکب طفل دختری که سن او زیر ۹ سال ­باشد، حدی بر او جاری نمی­ گردد و دادگاه یکی از مجازات یا اقدام­ های تأمینی و تربیتی را تعیین می­کند که به شرح ذیل عبارتند از؛

1. تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با أخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل،
2. تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل بداند (تسلیم طفل به اشخاص واجد صلاحیت منوط به قبول آنان است.)،
3. نصیحت به وسیله قاضی دادگاه.

• مجازات شرب خمر برای طفل پسر زیر 12 سال

طبق قانون مجازات اسلامی اگر مرتکب طفل پسری که سن او زیر 12 سال ­باشد، حدی بر او جاری نمی­ گردد و دادگاه یکی از مجازات یا اقدام ­های تأمینی و تربیتی را تعیین می­کند که به شرح ذیل عبارتند از؛

1. تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با أخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل،
2. تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل بداند (تسلیم طفل به اشخاص واجد صلاحیت منوط به قبول آنان است.)،
3. نصیحت به وسیله قاضی دادگاه.

• مجازات شرب خمر برای نوجوان دختر ۹ تا ۱8 سال

طبق قانون مجازات اسلامی اگر مرتکب نوجوان دختری که سن او بین ۹ تا ۱8 سال ­باشد مجازات او به شرح ذیل عبارتند از؛

الف – اصل بر این است که به مجازات جرم ارتکابی محکوم می­ شود،

ب – مگر این­که ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن مرتکب به مجازات ­ها و اقدام ­های تأمینی و تربیتی محکوم می­ شود؛

1. تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با أخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل،
2. تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل بداند (تسلیم طفل به اشخاص واجد صلاحیت منوط به قبول آنان است.)،
3. نصیحت به وسیله قاضی دادگاه،
4. اخطار و تذکر و یا أخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم،
5. نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از 3 ماه تا 1 سال در مورد جرایم تعزیری درجه 1 تا 5.

• مجازات شرب خمر برای نوجوان پسر ۱۲ تا ۱۵ سال

طبق قانون مجازات اسلامی اگر مرتکب نوجوان پسری که سن او بین 12 تا 15 سال ­باشد، حدی بر او جاری نمی­ گردد و دادگاه یکی از مجازات یا اقدام ­های تأمینی و تربیتی را تعیین می­کند که به شرح ذیل عبارتند از؛

1. اخطار و تذکر و یا أخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم،
2. نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از 3 ماه تا 1 سال در مورد جرایم تعزیری درجه 1 تا 5.

• مجازات شرب خمر برای نوجوان پسر ۱۵ تا ۱۸ سال

طبق قانون مجازات اسلامی اگر مرتکب نوجوان پسری که سن او بین 15 تا ۱8 سال ­باشد، مجازات او به شرح ذیل عبارتند از؛

الف – اصل بر این است که به مجازات جرم ارتکابی محکوم می­ شود،

ب – مگر اینکه ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن مرتکب به مجازات ­ها و اقدام­ های تأمینی و تربیتی محکوم می­ شود؛

6. تسلیم به والدین یا اولیاء یا سرپرست قانونی با أخذ تعهد به تأدیب و تربیت و مواظبت در حسن اخلاق طفل،
7. تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل بداند (تسلیم طفل به اشخاص واجد صلاحیت منوط به قبول آنان است.)،
8. نصیحت به وسیله قاضی دادگاه،
9. اخطار و تذکر و یا أخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم،
10. نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از 3 ماه تا 1 سال در مورد جرائم تعزیری درجه 1 تا 5.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

مجازات رانندگی در حالت مستی

• اگر در رانندگی در حالت مستی تصادفی صورت نگیرد و راننده، رانندگی پر خطری نداشته باشد، به مجازات ذیل محکوم خواهد شد؛

1. 80 ضربه شلاق،
2. جریمه نقدی 4 میلیون ریالی،
3. ضبط گواهینامه به مدت 6‌ ماه توسط نیروی انتظامی.

• اگر در رانندگی در حالت مستی تصادفی صورت گیرد و راننده نیز رانندگی پر خطری داشته باشد، به نحوی که منجر به از بین رفتن قسمتی از عضو مصدوم گردد، بدون آن که عضو از کار بی­افتد یا باعث وضع حمل زن قبل از موعد طبیعی شود، مرتکب به مجازات ذیل محکوم می­ گردد؛

1. 80 ضربه شلاق،
2. مجازات 2 تا 6 ماه حبس،
3. محرومیت فرد مرتکب به مدت 1 تا 5 سال از رانندگی،
4. پرداخت دیه.

• اگر در رانندگی در حالت مستی تصادفی صورت گیرد و راننده نیز رانندگی پر خطری داشته باشد، به نحوی که منجر به موجب صدمه بدنی شود مرتکب به مجازات ذیل محکوم می ­گردد؛

1. 80 ضربه شلاق،
2. مجازات 1 تا 5 ماه حبس،
3. محرومیت فرد مرتکب به مدت 1 تا 5 سال از رانندگی،
4. پرداخت دیه.

• اگر در رانندگی در حالت مستی تصادفی صورت گیرد و راننده نیز رانندگی پر خطری داشته باشد، به نحوی که منجر به موجب نقصان یا ضعف دائم یکی از منافع یا یکی از اعضای بدن‌ یا باعث سقط جنین شود، مرتکب به مجازات ذیل محکوم می ­گردد؛

1. 80 ضربه شلاق،
2. مجازات 2 ماه تا 1 سال حبس،
3. محرومیت فرد مرتکب به مدت 1 تا 5 سال از رانندگی،
4. پرداخت دیه.

• اگر در رانندگی در حالت مستی تصادفی صورت گیرد و راننده نیز رانندگی پر خطری داشته باشد، به نحوی که منجر به فوت گردد، راننده مرتکب قتل غیر عمد شده مرتکب به مجازات ذیل محکوم می ­گردد؛

1. 80 ضربه شلاق،
2. حبس به مدت 2 تا 5 سال،
3. پرداخت دیه.

سقوط حد شرب خمر

1. توبه قبل از اثبات جرم

در جرم شرب خمر هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می‌ گردد.

2. توبه بعد از اقرار

اگر جرم با اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه می‌ تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید و در غیر این صورت حد بر او جاری می­ شود.

مرجع صالح رسیدگی به جرم شرب خمر

تحقیق و تشکیل پرونده جرم شرب خمر حسب مورد (در دفعه­ های اول الی سوم شلاق حدی است) در دادسرای محل وقوع جرم و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری 2 که دادسرا در معیت آن می­ باشد است ولی رسیدگی به جرم شرب خمر در دفعه چهارم مجازات آن اعدام است، در صلاحیت دادگاه کیفری 1 محل وقوع جرم است.

سوءپیشینه در جرم شرب خمر

سوءپیشینه یعنی داشتن محکومیت کیفری موثر و شرب خمر نیز از جمله جرایمی که مجازات آن ها شلاق حدی می‌ باشد، ارتکاب آن موجب سوءپیشینه می­ گردد، اما مجازات شلاق حدی جزء سوءپیشینه­ های دائم نیست و بعد از یک یا دو سال اثر سوءپیشینه از بین خواهد رفت، به ­تعبیر دیگر این نوع سوءپیشینه غیر مؤثر بوده و در گواهی عدم سوءپیشینه درج نمی‌ گردند.

اما طبق قانون مجازات اسلامی اگر شرب خمر توسط افراد کمتر از ۱۸ سال رخ بدهد، فاقد آثار کیفری بوده یا این­که سوءپیشینه ­ای برای آن­ ها در نظر گرفته نمی­ شود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.