گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست

بررسی گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست موضوع بحث است.

وقتی فرزندی متولد می‌شود این پدر و مادر بچه هستند که تکلیف و وظیفه قانونی و اجتماعی‌ آنها است که با مراجعه به ثبت احوال اقدام به اعلام ولادت فرزند و در نتیجه گرفتن شناسنامه برای بچه خود نمایند.

اما بچه‌هایی هستند که به هر دلیل از نعمت برخورداری از پدر و مادر محروم می‌باشند و در نهادی به اسم خانواده زندگی نمی‌کنند.
سرپرستی و حضانت بچه‌ها حق و تکلیف پدر و مادر آنها است. اما برخی بچه‌ها به عنوان کودکان بی‌سرپرست محسوب می‌شوند.

بچه‌های بی‌سرپرست به کودکانی گفته می‌شود که در قالب خانواده وجود ندارند. در این‌ صورت یا پدر و مادر آنها را رها کرده‌اند یا اصلا پدر و مادرشان وجود ندارند.

این کودکان با توجه به شرایط تربیتی و اجتماعی  و مشکلاتی که به لحاظ موقعیت‌شان ممکن است بر سر راه آنها قرار بگیرد با خلاء‌هایی مواجه هستند که نیازمند حمایت قانون‌گذار می‌باشد.

از جمله مشکلاتی که بچه‌های بی‌سرپرست با آن مواجه هستند جدای از مشکلات اجتماعی و روانشناسی و جامعه‌شناسی، مشکلات حقوقی مثل گرفتن شناسنامه، احراز هویت و گرفتن سرپرستی و… می‌باشد.

گروه حقوقی وکلای موسسه حقوقی مهرپارسیان، به بررسی مباحث حقوقی گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست پرداخته است.

سوالات پیرامون موضوع گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست

1. چه اشخاصی می‌توانند برای بچه بی‌سرپرستی شناسنامه بگیرند؟
2. سرپرستی بچه‌های بی‌سرپرست به عهده چه کسی می‌باشد؟
3. سرپرستی بچه‌های بی‌سرپرست به عهده چه کسی می‌باشد؟
4. چه اشخاصی می‌توانند سرپرستی بچه بی‌سرپرست را بر عهده بگیرند؟
5. روند گرفتن شناسنامه بچه سرراهی چگونه است؟
6. در چه صورت بچه بی‌سرپرست می‌تواند برای خودش شناسنامه بگیرد؟
7. آیا پس از فسخ سرپرستی می‌توان شناسنامه جدید برای بچه بی‌سرپرست گرفت؟
8. بهترین وکیل در حوزه گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست، چه وکیلی است؟

چه اشخاصی می‌توانند برای بچه بی‌ سرپرست شناسنامه بگیرند؟

از جمله مدارکی که هنگام گرفتن شناسنامه الزامی می‌باشد که ارائه گردند، گواهی تولد می‌باشد.

بر اساس قانون ثبت احوال و رویه قضائی، پس از تولد هر شخص در بیمارستان، پزشک یا ماما مربوطه باید گواهی تولد را امضا و به والدین ارائه دهند. در مواردی که هنگام تولد ماما یا پزشک حضور نداشته باشند با ارائه گواهی که سه شاهد ولادت را تنفیذ کنند، جایگزین می‌گردد.

در خصوص بچه‌های بی‌سرپرست رها شده که هیچ اطلاعی از آنها در اختیار نباشد گرفتن شناسنامه با بچه‌های متولد شده در بستر خانواده متفاوت است.

در همین خصوص ماده 16 قانون ثبت احوال گرفتن شناسنامه برای بچه‌های بی‌سرپرست را از وظایف نهادهایی که نگهدار و سرپرستی این بچه‌ها بر عهده آنها است، می‌داند.

در همین خصوص قانون‌گذار در ماده 16 قانون ثبت احوال، در مواردی که پدر و مادر به هر دلیلی نتوانند برای فرزند خود شناسنامه بگیرند یا در مواردی که غیبت داشته باشند گرفتن شناسنامه را بر عهده پدربزرگ قرارداده است.

همچنین در همین ماده در خصوص گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست تعیین تکلیف نموده است.

در این ماده در بندهای 4، 5، 6،7،  وصی یا قیم یا امین و اشخاصی که قانونا عهده‌دار نگهداری طفل می‌باشند(مثل سازمان بهزیستی) و همچنین متصدی یا نماینده مؤسسه‌ای که طفل به آنجا سپرده شده است و حتی خود بچه بی‌سرپرستی با حصول شرایطی می‌توانند اقدام به گرفتن شناسنامه کنند.

ماده 16 قانون ثبت احوال

اعلام و امضاء سند ثبت ولادت به ترتیب به عهده اشخاص زیر خواهد بود:

• پدر.
• مادر در صورت غیبت پدر و در اولین موقعی که قادر به انجام این وظیفه باشد.
• مادر یا جد پدری که از طرف دادگاه به سمت ولایت انتخاب شده باشد.
• وصی یا قیم یا امین.
• اشخاصی که قانوناً عهده‌دار نگهداری طفل می‌باشند.
• متصدی یا نماینده مؤسسه‌ای که طفل به آنجا سپرده شده است.
• صاحب واقعه که سن او از 18 سال تمام به بالا باشد.

‌تبصره – در صورتی که ازدواج پدر و مادر طفل به ثبت نرسیده باشد اعلام ولادت و امضاء اسناد متفقاً به عهده پدر و مادر خواهد بود و هرگاه اتفاق‌پدر و مادر در اعلام ولادت میسر نباشد سند طفل با اعلام یکی از ابوین که مراجعه می‌کند با قید نام کوچک و طرف غائب تنظیم خواهد شد.

اگر مادر اعلام‌کننده باشد نام خانوادگی مادر به طفل داده می‌شود.

بنابراین اشخاصی که سرپرستی بچه‌های بی‌سرپرست را به عهده می‌گیرند می‌توانند به استناد قانون ثبت احوال اقدام به گرفتن شناسنامه به نام‌خانوادگی خود برای فرزند نمایند.

سرپرستی بچه‌های بی‌سرپرست به عهده چه کسی می‌باشد؟

براساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست، سرپرستی این کودکان مربوط به سازمان بهزیستی می‌باشد.

در همین خصوص ماده 1 و 2 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست چنین بیان می‌دار که:

ماده ۱ـ سرپرستی کودکان و نوجوانان فاقد سرپرست به منظور تأمین نیازهای مادی و معنوی آنان، با اذن مقام معظم رهبری و مطابق مقررات این قانون صورت می گیرد.

ماده ۲ـ امور مربوط به سرپرستی کودکان و نوجوانان بی سرپرست، با سازمان بهزیستی کشور است که در این قانون به اختصار سازمان نامیده می شود.

چه اشخاصی می‌توانند سرپرستی بچه بی‌سرپرست را بر عهده بگیرند؟

براساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست، کلیه اشخاصی که تابعیت ایران را دارند چه ساکن ایران و چه مقیم کشوری خارجی باشند با حصول شرایط پیش‌بینی شده در این قانون می‌توانند سرپرستی بچه‌های بی‌سرپرست را به عهده بگیرند و اقدام به گرفتن شناسنامه با نام خانوادگی خود برای بچه بی‌سرپرست کنند.

ماده۵ ـ افراد زیر میتوانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را از سازمان درخواست نمایند.

الف ـ زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد.

ب ـ زن و شوهر دارای فرزند مشروط بر این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد.

ج ـ دختران و زنان بدون شوهر، درصورتی که حداقل سی سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی اناث را خواهند داشت.

تبصره۱ـ چنانچه به تشخیص سازمان پزشکی قانونی امکان بچه دار شدن زوجین وجود نداشته باشد، درخواست کنندگان از شرط مدت پنج سال مقرر در بند (الف) این ماده مستثنی می باشند.

تبصره۲ـ چنانچه درخواست کنندگان سرپرستی از بستگان کودک یا نوجوان باشند ، دادگاه با اخذ نظر سازمان و با رعایت مصلحت کودک و نوجوان می تواند آنان را از برخی شرایط مقرر در این ماده مستثنی نماید.

تبصره۳ـ اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است.

تبصره۴ـ درخواست کنندگان کمتر از پنجاه سال سن، نسبت به درخواست کنندگانی که پنجاه سال و بیشتر دارند، درشرایط مساوی اولویت دارند.

تبصره۵ ـ در مواردی که زن و شوهر درخواست کننده سرپرستی باشند، درخواست باید به طور مشترک از طرف آنان تنظیم و ارائه گردد.

ماده۶ ـ درخواست کنندگان سرپرستی باید دارای شرایط زیر باشند:

الف ـ تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات
ب ـ عدم محکومیت جزایی مؤثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی
ج ـ تمکن مالی
دـ عدم حجر
هـ ـ سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی
وـ نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل
زـ صلاحیت اخلاقی
ح ـ عدم ابتلاء به بیماری های واگیر و یا صعب العلاج
ط ـ اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

تبصره ۱ـ رعایت اشتـراکات دینی مـیان سرپرسـت و افراد تحت سـرپرستی الزامی است. دادگاه صالح با رعایت مصلحت کودک و نوجوان غیرمسلمان، سرپرستی وی را به درخواست کنندگان مسلمان می سپارد.

تبصره ۲ـ درصورتی که متقاضی سرپرستی، ادعای یافتن طفلی را بنماید و ادعای وی در دادگاه ثابت شود، چنانچه واجد شرایط مندرج در این قانون برای سرپرستی باشد در اولویت واگذاری سرپرستی قرار می گیرد.

ماده۷ـ درخواست کنندگان نمی توانند بیش از دو کودک یا نوجوان را سرپرستی نمایند مگر در مواردی که کودکان یا نوجوانان تحت سرپرستی، اعضای یک خانواده باشند.

روند گرفتن شناسنامه بچه سرراهی چگونه است؟

پس از قطعیت حکم سرپرستی، حکم سرپرستی به ثبت احوال و اداره بهزیستی نیز فرستاده می‌شود برای انجام کارهای اجرایی و دریافت شناسنامه با نام خانوادگی شخصی که سرپرستی را به عهده گرفته است.

در همین خصوص ماده 22 قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرت و بدسرپرست، چنین بیان می‌دارد:

ماده ۲۲ـ پس از صدور حکم قطعی سرپرستی، مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت احوال و اداره بهزیستی مربوط ابلاغ می شود.

اداره ثبت احوال مکلف است نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند.

همچنین اداره ثبت احوال مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی و نام و نام خانوادگی والدین واقعی وی را در صورت مشخص بودن، قید نماید.

تبصره ۱ـ اداره ثبت احوال مکلف است سوابق هویت و نسبت واقعی طفل را در پرونده وی حفظ نماید.

در چه صورت بچه بی‌سرپرست می‌تواند برای خودش شناسنامه بگیرد؟

در تبصره 2 ماده 22 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست، فرضی را پیش‌بینی کرده است که خود کودک بی‌سرپرست هم می‌تواند پس از سن 18 سالگی اقدام به دریافت شناسنامه برای خود نماید.

در همین خصوص تبصره 2 ماده 22 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست چنین بیان می‌کند:

کودک یا نوجوان تحت سرپرستی می تواند پس از رسیدن به سن هجده سالگی، صدور شناسنامه جدیدی را برای خود با درج نام والدین واقعی در صورت معلوم بودن، یا نام خانوادگی مورد نظر وی، در صورت معلوم نبودن نام والدین واقعی، از اداره ثبت احوال درخواست نماید.

آیا پس از فسخ سرپرستی می‌توان شناسنامه جدید برای بچه بی‌سرپرست گرفت؟

ماده۲۷ـ در صورت فسخ حکم سرپرستی تا زمان تعیین سرپرست یا سرپرستان جدید تغییری در مشخصات سجلی فرد تحت سرپرستی صورت نخواهد گرفت.

بنابراین پس از اینکه سرپرستی به موجب حکم دادگاه فسخ شود، تا زمانی که سرپرست جدیدی برای بچه بی‌سرپرست انتخاب نشود، شناسنامه به همان صورت قبل خواهد بود مگر اینکه کودک به سن قانونی18 سال برسد و خودش اقدام به تغییر شناسنامه نماید.

بهترین وکیل در حوزه گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست، چه وکیلی است؟

بهترین وکیل در حوزه گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست، وکیلی است که علاوه بر سوابق و تجارب کاری کافی در این حوزه، اشراف کامل به قوانین حمایت از بچه‌های بی‌سرپرست و قوانین مربوط به خانواده را داشته باشد.

در همین راستا موسسه حقوقی مهرپارسیان با مدیریت وکیل پایه یک دادگستری، دکتر محمدرضا مهری، جهت انجام هرگونه مشاوره و پذیرش پرونده در خصوص گرفتن شناسنامه بچه بی‌سرپرست، به شما مخاطبان گرامی معرفی می‌گردد.

وکیل تخصصی ثبت احوال تهران