امروز در باب بررسی موضوع نامزدی با شما سخن خواهیم گفت.

بحث و بررسی شرایط مورد نظر طرفین، جهت ازدواج دائم، در مرحله آشنایی بین دختر و پسر، خواستگاری و بله بران، تا حد زیادی انجام می‌شود.برای وقوع و توافق بر نامزدی، شناخت کامل و کافی طرفین از یکدیگر و از خانواده ها و همچنین شرایط طرف مقابل، امکانات و دارایی های طرف مقابل، وضعیت تحصیل و اخلاق نامزد، ضروری می نماید.

مرحله نامزدی، نسبت به خواستگاری و آشنایی، مرحله جدی تری است و در این زمان، طرفین در اوج احساسات و شادمانی قرار دارند.چه بسا بروز احساسات، مانع از تفکر و تعمق مابین طرفین شود.بسیاری از تصمیمات اتخاذ شده، بر اساس احساس و هیجان گذرای ناشی از ورود به مرحله  جدیدی از زندگی، اخذ می‌شود.

دختر و پسری که سالها با تصور شرایط و سیمای همسر آینده زندگی کرده و حالا خود را در یک قدمی شروع مرحله ای زیبا در زندگی می بینند، شاید درک درستی از رخدادهای، بین خود نداشته باشند.

نکات مهم در بررسی موضع نامزدی

• در صورت عدم عمل به وعده های خواستگاری، چه کسی مسوول است؟
• آیا نامزدی و اعلام رسمی نامزدی، تعهدی برای ازدواج، ایجاد می‌کند؟
• در صورت برهم خوردن خواستگاری و برهم خوردن نامزدی، مسوول پرداخت خسارت کیست؟
• اگر، جهت ازدواج، اشخاصی را به یکدیگر معرفی نماییم و ازدواج صورت بپذیرد، چه مسوولیتی به عهده ی ماست؟
• آیا معرفی افراد برای ازدواج، کار صحیح و درستی است؟
• آیا نامزدی، صرفا وعده ی ازدواج است یا امکان بار کردن تعهداتی، در نامزدی وجود دارد؟
• نامزدی، اجباری برای ازدواج ایجاد می‌کند؟
• در صورتی که عقد ازدواج موقت، صیغه، در نامزدی، منعقد شود، تکلیف چیست؟

سوالات حقوقی درباره ی نامزدی محدود به سوالات مطرح شده در بالا نیست، امکان هر نوع توافق و امضا هر نوع صورتجلسه در جلسه نامزدی و اخذ امضا بابت تعهدات وجود دارد اما اینکه این تعهدات، تا چه حدی منطبق بر قانون و قابلیت اجرایی دارد، در تخصص وکلای پایه یک دادگستری می‌باشد.

وکیل متخصص در امور خانواده، امکان راهنمایی و مشاوره صحیح حقوقی را دارد.همکاران گروه وکلای مهر، مشاوری امین برای خانواده ها هستند.

تعریف نامزدی

نامزدی نیز در قانون مدنی، تعریف خاصی ندارد، اما می‌توان گفت نامزدی، تعهدی بین دو نفر، به قصد انجام ازدواج، در آینده است.نامزدی عملی حقوقی و قانونی است، چرا که در قانون مدنی و سایر قوانین من جمله، قانون حمایت خانواده در سالهای اخیر، به آن پرداخته شده است.حقوق سوئیس هم نامزدی را نوعی قرارداد، می داند و عمل به آن را تحت شرایطی لازم دانسته است.

نامزدی، به معنی ازدواج نیست و آثار و عواقب حقوقی ازدواج را ندارد، بعضی اوقات، طرفین به دلیل توافق کامل در تصمیم بر ازدواج، میزان مهریه، زمان عقد دائم، تعیین موعد جشن عروسی و سایر مسائل با هم، مدتی را برای فراهم کردن اسباب و شرایط ازدواج دائم، تعیین می‌کنند.

این نوع نامزدی، معمولا با اجرای صیغه ازدواج موقت و محرمیت بین عروس و داماد، منجر به ازدواج دائم و عقد نکاح دائم می‌شود.

نوع دیگری از نامزدی هم بر این مبنا استوار است که اساسا طرفین، جهت شناخت بیشتر از یکدیگر، مدتی را جهت معاشرت و رفت و آمد، تعیین می‌کنند و هنوز بر ازدواج، توافقی صورت نپذیرفته است.بلکه پس از طی دوران نامزدی، تصمیم قطعی خود را اعلام خواهند نمود.

آثاری بر نامزدی از نظر حقوقی و مسوولیت ها مترتب است که به توضیح آنها می پردازیم.

نامزدی در حالت اول

در حالتی که کلیه توافقات صورت گرفته، می‌توان گفت که نامزدی، تعهدی در شمول ماده 10 قانون مدنی و لازم الاجراست.چرا که این قرارداد و تعهد خصوصی، منافاتی با قانون ندارد.

در این حالت قول و تعهدات طرفین، ضمانت اجرایی قانونی دارد.اما در هر صورت نامزدی و وعده ازدواج، الزامی برای ازدواج نمی آورد و در صورت تخلف طرف، فقط امکان اجرای ضمانت اجرایی و پرداخت خسارت ها وجود دارد.

نامزدی در حالت دوم

در حالتی که توافقی بین طرفین، جهت ازدواج دائم، صورت نگرفته و فقط نامزدی، جهت آشنایی بیشتر می‌باشد نیز این موضوع الزام و تعهدی برای ازدواج، ایجاد نمی‌کند.حال آیا می‌توان از زنی که با شخص دیگری نامزد شده است، خواستگاری و با وی ازدواج نمود؟از نظر فقهای شیعه، هرچند این عمل، خارج از اصول اخلاقی است، اما چنین ازدواجی، صحیح است.

آیا می‌توان در صورت به هم زدن نامزدی از سوی مقصر، وجه التزام تعیین کرد؟

در پاسخ به این سوال، باید قایل به تفکیک شد.اگر تعیین خسارت قراردادی، به منظور وصول آن به هر دلیل باشد، مخالف اصل آزادی اراده نامزدها در ازدواج و شرط باطل است.این نوع وجه التزام به دلیل مخالفت صریح با قانون، باطل است اما اگر وجه التزام نامزدی، بابت به هم زدن نامزدی بدون دلیل موجه و اثبات نداشتن دلیل موجه توسط زیان دیده باشد، این وجه التزام معتبر است.

داوری در نامزدی

ممکن است طرفین در هنگام توافقات درباره ی شرایط نامزدی، شخص ثالثی را به عنوان داور نامزدی، تعیین نمایند.داور می‌تواند درباره ی تقصیر یا اثبات نداشتن دلیل موجه، و نیز تصمیم‌گیری درباره ی جه التزام، خارج از دادگاه و با درخواست یکی از طرفین یا هردوی آنها، رای خود را صادر نماید.

امکان تعیین شرایط دیگر و ارجاع به داوری در نامزدی، کاملا منطبق بر قانون است و مقصر، طبق توافق یا طبق قانون ملزم به پرداخت خسارت خواهد بود.

مسوول پرداخت خسارت ناشی از برهم زدن نامزدی

نامزدی دو نفر با یکدیگر، نه تنها ایجاد رابطه زوجیت نمی‌کند، بلکه هیچ تعهدی نیز، نسبت به وقوع ازدواج درآینده ندارد.با توجه به جواز قانونی نامزدی و برهم زدن نامزدی طبق قانون، امکان تقاضای خسارت در صورت برهم خوردن نامزدی، وجود ندارد.

هرچند که در قانون صرف امتناع از ازدواج را موجب عدم حق مطالبه ی خسارت دانسته اند.اما فقط در مواردی که خسارت، منحصرا به دلیل امتناع از زوجیت مطالبه شود، ممنوع شده است.اما اگر مطالبه خسارات نامزدی، دلایل دیگری داشته باشد، قابلیت استماع در دادگاه را دارد.

برهم زدن نامزدی، بدون علت و دلیل موجه و با توجه به اینکه در مرحله ی نامزدی، معمولا زوجین و خانواده ها، هزینه‌هایی را متحمل می شوند و مخارج انجام شده نیز متعارف باشد، به نظر می رسد که این خسارت های، نامزدی، قابل مطالبه می‌باشد.

قاعده غرور و لاضرر در این گونه موارد، حق را به شخصی خواهند داد که از برهم خوردن نامزدی بدون عذر موجه، متضرر شده است. با توجه با اینکه در قانون حمایت خانواده سال 1391 رسیدگی به دعوی نامزدی و خسارت ناشی از برهم زدن آن در صلاحیت دادگاه خانواده قرار گرفته است.به نوعی تایید تلویحی نظر نگارنده است که برخی از خسارات نامزدی، قابل مطالبه است.

استرداد هدایای نامزدی

قطعا در زمان اعلام رسمی نامزدی، هدایایی از قبیل لباس، طلا و سایر هدایای مرسوم و متداول بین طرفین رد و بدل می‌شود.هنگام برهم خوردن نامزدی، باید تکلیف این هدایا، روشن شود.اگر بعد از به هم خوردن نامزدی، هدایا موجود باشند، عین آن به طرف مقابل مسترد می‌شود.کهنه شدن هدایا و یا مستعمل شدن و مورد استفاده قرار گرفتن، باعث ایجاد امکان مطالبه ی خسارت نمی‌شود و با همین وضع موجود، مسترد می شوند.

سؤال اینجاست که اگر اقوام، دوستان و آشنایان، به مناسبت نامزدی هدایایی به نامزها بدهند، در صورت به هم خوردن نامزدی، این هدایا هم قابل مطالبه و استرداد است؟

از ظاهر ماده قانونی مربوطه، چنین برمی آید که کلیه هدایا، اعم از هدایای اهدایی از طرف طرفین، والدین و سایر اشخاص، قابل مطالبه و استرداد است.اما به نظر نگارنده در صورت عدم استرداد و مراجعه به دادگاه، شخص هدیه دهنده به عنوان ذینفع، امکان طرح دعوی مطالبه و استرداد هدایای نامزدی را دارد.اما اگر هدایا مانند شیرینی، دسته گل و اقلام خوراکی و مصرفی باشد، فقط امکان مطالبه قیمیت این هدایا، وجود دارد.

چونکه معمولا این نوع هدایا، مدت زیادی باقی نمی مانند.اگر هدایا، بدون تقصیر هدیه گیرنده تلف و معیوب شود، وی مسوولیتی ندارد و هدیه دهنده مستحق قیمت این گونه هدایاست.

استرداد عکس ها و فیلم های نامزدی

عکس و فیلم های نامزدی هم به نوعی هدیه محسوب می شوند و با توجه به جنبه حیثیتی و خانوداگی این گونه هدایا به نظر می رسد امکان استرداد آنها وجود دارد و اگر این آثار، ارزش مادی داشته و تلف شده باشند، امکان مطالبه قیمت و خسارت عکس و فیلم نامزدی هم وجود دارد.

استرداد نامه و دست نوشته های نامزدی

نامه و نوشته های هنگام نامزدی از نظر عرف و عامه مردم، هدیه محسوب نمی شوند، بلکه گیرنده ی نامه، مالک آن محسوب می‌شود، اما از نظر اخلاقی، بهتر است نوشته ها و نامه ها به فرستنده آن مسترد شود اما اگر عکس ها، نامه ها و فیلم ها توسط نامزد سابق مورد استفاده مجرمانه و یا انتشار قرار گرفت، علاوه بر ضمانت اجرای کیفری، امکان مطالبه خسارت از سوی زیان دیده، وجود دارد.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای استرداد هدایای نامزدی و مطالبه خسارت ناشی از برهم زدن نامزدی

طبق مواد آخرین قانون حمایت خانواده مصوب 1391، دادگاه خانواده، تنها مرجع رسیدگی به دادخواست استرداد هدایای نامزدی و دادخواست مطالبه خسارت ناشی از برهم زدن نامزدی می‌باشد.دادگاه خانواده محل اقامت زوجه و یا دادگاه خانواده محل وقوع عقد.بنابراین، حتی اگر مبلغ خواسته کمتر از بیست میلیون تومان هم باشد، با توجه به صراحت قانون، صلاحیت شورای حل اختلاف در دعوی هدایا و خسارات نامزدی، زیر سوال است و امکان ورود و رسیدگی شورای حل اختلاف، وجود ندارد.

دادخواست استرداد هدایای نامزدی-دادخواست مطالبه خسارات ناشی از برهم زدن نامزدی

استرداد هدایای نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن نامزدی، باید با مبلغ مشخص تقویم و به دادگاه صالح خانواده تقدیم شود.علاوه بر تنظیم دادخواست، لازم است کپی کارت ملی، مدارک اسنادی که نشان از استحقاق شما در مطالبه خسارات نامزدی و یا استرداد هدایای نامزدی دارد و همچنین در صورت وجود شهود، استشهادیه، پیوست دادخواست شود.

دادخواست استرداد هدایای نامزدی و خسارات نامزدی، در تهران و مراکز استانها به دفاتر خدمات قضایی و در سایر شهرها به دادگاه خانواده همان شهر، تقدیم می‌شود.

مشاوره حقوقی شرایط نامزدی و خسارت های آن

موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت و مهرپارسیان، از زمان تاسیس و راه اندازی این موسسه، با تشکیل گروه تخصصی حقوق خانواده و مطالعات خانواده، همواره کمک حال عزیزان و هم وطنان در مسائل مربوطه به حقوق خانواده می‌باشد.

شرایط نامزدی و مشاوره قبل از نامزدی، داوری در نامزدی و سایر مسائل مرتیط و مبتلا به توسط گروه وکلای مهر انجام می‌شود.

برای دریافت مشاوره کیفری با وکیل پایه یک دادگستری و عضو گروه وکلای مهر، همه روزه از ساعت‌های 19 الی9 و پنجشنبه‌ها15 الی9 با شماره‌های زیر تماس حاصل فرمایید.

• 021-88799562
• 021-88795408
• 021-88796143
• 09121281014
• 09120067665

تعیین وقت مشاوره حضوری با وکیل پایه یک دادگستری، درخواست مطالعه پرونده توسط وکیل پایه یک دادگستری، درخواست وقت مشاوره با محمدرضا مهری، مدیر موسسه حقوقی مهر پارسیان، از طریق مدیر داخلی دفتر گروه وکلای مهر امکان پذیر است.

• 09120067669

موسسه حقوقی مهر پارسیان