در این بخش به بررسی موضوع سرپرستی کودکان خواهیم پرداخت.

نکات مهم

• آیا از شرایط فرزند خواندگی اطلاعی دارید؟
• خانواده‌های فاقد فرزند، امکان سرپرستی کودکان یتیم را دارند؟
• سرپرستی کودکان تحت چه شرایطی به افراد مجرد سپرده می‌شود؟
• حامی کودکان بی سرپرست چه شرایطی باید داشته باشند؟
• آیا فرزند خوانده از پدر و مادر خوانده ارث می‌برد؟
• وضعیت شرعی فرزند خوانده چیست؟
• سرپرستی کودکان، تا چند سالگی امکان‌پذیر است؟

وکیل متخصص فرزند خواندگی جهت مشاوره حقوقی پذیرش سرپرستی کودکان، کیست؟

مطالب مربوط به پذیرش سرپرستی کودکان بی سرپرست، توسط مشاورین حقوقی گروه وکلای مهر پارسیان، تهیه و تدوین شده و تقدیم شما عزیزان خواهد شد.

سرپرستی کودکان یتیم

براساس آیه شریفه قرآن و اصول مسلم اخلاقی، دستگیری و سرپرستی کودکان یتیم و بی سرپرست، یکی از وظایف آحاد جامعه می‌باشد.

اما به واسطه حمایت کامل از حقوق کودکان بی سرپرست و جلوگیری از امکان سو استفاده از شرایط این کودکان، قوانین و مقررات خاصی جهت قبول سرپرستی کودکان، در همه کشورها وضع شده است که به صورت مستقیم با نظم عمومی کشورها مرتبط است.

در این بین جامعه ایرانی به دلیل دارا بودن احساسات مذهبی و همچنین تعالیم عالیه قرآن و دین مبین اسلام، به بخش کودکان بی سرپرست و کودکان یتیم دارد.

هر چند وضعیت کودکان بی سرپرست، در سازمان‌هایی نظیر سازمان بهزیستی کل کشور و یا کمیته امداد حضرت امام خمینی در حد مقبولی قرار ندارد، اما از بین همین کودکان، در بعضی موارد افراد نابغه‌ای با استعداد خاص، بروز نموده و باعث سربلندی کشور می‌شوند.

برخورداری از محبت خانواده و والدین، باعث بروز گرایشی در افراد خیر و یا افرادی که به هر دلیلی از نعمت فرزنددار شدن برای همیشه محروم مانده‌اند، ایجاد کرده تا با پذیرش سرپرستی کودکان بی سرپرست، علاوه بر خروج از شرایط تنهایی و بی‌فرزندی، با تربیت کودکان بی سرپرست در محیط گرم خانواده گامی مثبت جهت پرورش این عزیزان بردارند.

پذیرش سرپرستی کودکان بی سرپرست و بد سرپرست

براساس قانون اساسی و قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب 1392 مجلس شورای اسلامی، سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست با مقام معظم رهبری می‌باشد.

این اذن برای قانونگذاری به مجلس دادند تا با تصویب قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، نسبت به تعیین شرایط و ضوابط فرزند پذیری و فرزند خواندگی اقدام نمایند.

شرط ثبت درخواست سرپرستی کودکان بی سرپرست، تابعیت ایران است و افراد مقیم ایران به صورت مستقیم، درخواست خود را به بهزیستی ارائه خواهند نمود.

ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز درخواست فرزند پذیری را به سفارت ایران در کشور محل زندگی خود تقدیم می‌نمایند. وزارت امور خارجه، مکلف به همکاری در این زمینه با سازمان بهزیستی می‌باشد.

سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست برای چه کسانی امکان‌پذیر است؟

1. از تاریخ ازدواج زن و شوهر بیش از پنج سال تمام گذشته باشد و دارای فرزندی نشده باشند به شرط داشتن سن بالای سی سال برای یکی از زوجین، با تشخیص پزشکی قانونی مبنی بر عدم باروری زوجین، از شرط پنج ساله ازدواج معاف می باشند؛ درخواست از سوی زن و شوهر متفقا باید ارائه شود.
2. زوجین دارای فرزند، به شرط داشتن سن بالای سی سال برای یکی از آنها، می‌توانند درخواست فرزند خوانده نمایند؛ درخواست کنندگان زیر 50 سال سن در صورت شرایط مساوی با درخواست کنندگان بالای 50 سال، در اولویت هستند.
3. دختران مجرد و زنان بیوه یا مطلقه، بالای سی سال، می‌توانند صرفا درخواست پذیرش فرزند دختر ارائه نمایند.
4. اولویت پذیرش برای زوجین فاقد فرزند، دختران و زنان مجرد و سپس زوجین دارای فرزند می‌باشد. اگر درخواست کننده از بستگان کودک باشد، می‌تواند از بعضی از شرایط معاف باشد.

شرایط اختصاصی متقاضیان سرپرستی کودکان

1. دارا بودن تمکن مالی کافی با تایید سازمان بهزیستی
2. نداشتن سابقه محکومیت موثر کیفری
3. انجام واجبات و ترک محرمات، اعتقاد به یکی از ادیان مورد تایید در قانون اساسی
4. داشتن توانایی جسمی و روحی کافی جهت تربیت کودک
5. عدم اعتیاد به مواد مخدر روانگردان و یا هر نوع اعتیاد مضر
6. نداشتن هیچ گونه بیماری لاعلاج و یا واگیردار با تایید پزشکی قانونی
7. عدم وجود سابقه حجر (نداشتن توانایی تشخیص برخی امور مانند دیوانگی)

شرایط فرزند خوانده (کودک بی سرپرست یا بد سرپرست)

سرپرستی کودکان، برای کودکی که می‌خواهد به دامان خانواده‌ای پذیرفته شود، شرایطی از قبیل:

1. امکان شناخت والدین و یا پدربزرگ کودک بی سرپرست وجود نداشته باشد.
2. سرپرستی کودکان در صورتی قابل پذیرش است که پدر، مادر، پدربزرگ پدری و وصی منصوب از طرف یکی از آنها در قید حیات نباشد.
3. گذشت دو سال از تاریخ سرپرستی کودکان که توسط دادگاه به سازمان بهزیستی سپرده شده و در این مدت، والدین وی شناسایی نشده باشند.
4. نداشتن صلاحیت سرپرستی کودکان از طرف هیچ یک از پدر، مادر یا پدربزرگ پدری و عدم امکان تکفل امور با همراه نمودن امین را دارد.

مدارک لازم جهت درخواست سرپرستی کودکان

کلیه کودکان و نوجوانان زیر 16 سال تمام مشمول مقررات این قانون می‌باشند. متقاضی فرزند پذیری، مدارک زیر را به همراه درخواست فرزند پذیری به اداره بهزیستی محل سکونت خود تحویل می‌دهد و سازمان بهزیستی مکلف است ظرف دو ماه با بررسی همه جوانب، نسبت به صدور نظریه کارشناسی و ارسال پرونده به دادگاه خانواده اقدام نماید.

1. تقاضانامه و درخواست فرزند پذیری
2. مدارک اثبات کننده تمکن مالی
3. گواهی عدم سو پیشینه و گواهی عدم اعتیاد
4. گواهی صحت وسلامت

مراحل صدور حکم سرپرستی کودکان در دادگاه خانواده

پس از وصول درخواست متقاضی به همراه نظریه کارشناسی و تایید سازمان بهزیستی، دادگاه خانواده نسبت به صدور قرار سرپرستی آزمایشی شش ماهه، در وقت اداری و بدون نیاز به تشکیل جلسه رسیدگی، اقدام و قرار سرپرستی به متقاضی، سازمان بهزیستی و دادستان، ابلاغ می‌شود.

بعد از اتمام سرپرستی موقت و در صورت دریافت تضامین لازم و انتقال بخشی از اموال متقاضی سرپرستی کودکان طبق نظر دادگاه و انجام بیمه عمر فرزند خوانده توسط سرپرست موقت، با تعهد مبنی بر تکفل همه هزینه‌های طفل، دادگاه اقدام به صدور حکم سرپرستی کودک خواهد نمود.

پس از قطعیت حکم دادگاه، اداره ثبت احوال با حفظ سوابق سجلی قبلی طفل، نسبت به صدور شناسنامه جدید و ابطال شناسنامه قبلی با حفظ سوابق اقدام خواهد نمود، نام کودک نیز درشناسنامه والدین جدید ثبت می‌شود.

موارد ابطال و فسخ حکم سرپرستی کودکان

1. هرگاه سرپرست فاقد یکی از شرایط مذکور در فرزند خواندگی شود.
2. توافق کودک تحت سرپرست با والدین جدید بعد از رسیدن به سن رشد و قانونی.
3. تقاضای سرپرست در مواردی که سو رفتار کودک تحت سرپرست قابل تحمل نباشد.
4. مشخص شدن والدین حقیقی و یا امکان ضم (همراه نمودن) امین برای کودکان بد سرپرست.

خدمات حقوقی سرپرستی کودکان

انجام امور حقوقی خانواده و مخصوصا موضوعی مانند پذیرش سرپرستی کودکان بی سرپرست یا بد سرپرست از مسائل کاملا حقوقی است که مشاوره دقیق و بررسی راه‌های احتمالی حل مشکلات حقوقی درآینده نیز به آن اضافه می‌شود.

دادگاه ویژه خانواده براساس قانون حمایت خانواده، متکفل رسیدگی به همه دعاوی خانوادگی می‌باشد و تبحر در قوانین موضوعه مملکتی خصوصا قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بد سرپرست و پذیرش سرپرستی کودکان، می‌تواند چالش‌های حقوقی موجود در این زمینه را به حداقل برساند.

موسسه حقوقی و داوری بین‌المللی طلیعه عدالت ومهرپارسیان، با بررسی قوانین روز و ارائه مطالب کاربردی درزمینه حقوق خانواده، امکان ارائه مشاوره حقوقی درباره سرپرستی کودکان بی سرپرست و مشارکت در این امر خداپسندانه را دارد.

مقالات مرتبط

• سرپرستی کودکان بی سرپرست
• فرزند خواندگی
• شرح قانون حمایت از کودکان و نوجوانان
• کودک آزاری توسط مادر
• کودک آزاری توسط والدین

آیا همه افراد می‌توانند سرپرستی کودکان بی سرپرست را به عهده بگیرند؟

خیر فقط افرادی که دارای شرایط مدنظر قانون‌گذار هستند می‌توانند پس از طی مراحل قانونی سرپرستی کودکان را بر عهده بگیرند.

آیا می‌توان از سرپرستی کودکان بی سرپرست انصراف داد؟

در صورت بروز برخی شرایط می‌توان حکم سرپرستی را فسخ یا ابطال نمود.